Służbowy samochód, prywatna podróż

UWAGA - poniższy materiał jest jednym z dowodów specjalizacji Kancelarii Adwokackiej Grzybkowski-Guzek, mieszczącej się w Poznaniu, przy ulicy Dominikańskiej 3. Serwis internetowy Kancelarii pod adresem: www.grzybkowski-guzek.pl

Oddawanie do użytku pracownikowi samochodu służbowego stało się powszechną praktyką w wielu polskich firmach. Z pojazdów takich korzystają pracownicy różnych szczebli – od managerów zarządzających przedsiębiorstwem, poprzez kierowników, na szeregowych pracownikach działów handlowych skończywszy.

O ile fakt wykorzystania samochodu służbowego jako narzędzia niezbędnego do wykonywania pracy (wyjazdy służbowe, zadania transportowe), to wątpliwości prawno-podatkowe budzą zwykle sytuacje, w których pracownik korzysta (za zgodą pracodawcy) z auta służbowego do celów prywatnych.

Temu zagadnieniu poświęcona jest analiza sporządzona w Kancelarii Grzybkowski & Guzek.

1. Przychód pracownika - świadczenia nieodpłatne

Zgodnie z panującym poglądem korzystając nieodpłatnie z samochodu służbowego do celów prywatnych pracownik uzyskuje przychód ze stosunku pracy. Zgodnie bowiem z art. 12 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych za przychody ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej oraz spółdzielczego stosunku pracy uważa się wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne oraz wartość pieniężną świadczeń w naturze bądź ich ekwiwalenty, bez względu na źródło finansowania tych wypłat i świadczeń, a w szczególności: wynagrodzenia zasadnicze, wynagrodzenia za godziny nadliczbowe, różnego rodzaju dodatki, nagrody, ekwiwalenty za nie wykorzystany urlop i wszelkie inne kwoty niezależnie od tego, czy ich wysokość została z góry ustalona, a ponadto świadczenia pieniężne ponoszone za pracownika, jak również wartość innych nieodpłatnych świadczeń lub świadczeń częściowo odpłatnych.

Wartość pieniężną świadczeń w naturze przysługujących pracownikom na podstawie odrębnych przepisów ustala się według przeciętnych cen stosowanych wobec innych odbiorców - jeżeli przedmiotem świadczenia są rzeczy lub usługi wchodzące w zakres działalności pracodawcy.

Wartość takiego świadczenia należy obliczać według zasad określonych w art. 11 ust. 2-2b ustawy:

Art. 11. [...]. 2. Wartość pieniężną świadczeń w naturze, z zastrzeżeniem art. 12 ust. 2, określa się na podstawie cen rynkowych stosowanych w obrocie rzeczami lub prawami tego samego rodzaju i gatunku, z uwzględnieniem w szczególności ich stanu i stopnia zużycia oraz czasu i miejsca ich uzyskania.

2a. Wartość pieniężną innych nieodpłatnych świadczeń ustala się:

1) jeżeli przedmiotem świadczenia są usługi wchodzące w zakres działalności gospodarczej dokonującego świadczenia - według cen stosowanych wobec innych odbiorców,

2) jeżeli przedmiotem świadczeń są usługi zakupione - według cen zakupu,

3) jeżeli przedmiotem świadczeń jest udostępnienie lokalu lub budynku - według równowartości czynszu, jaki przysługiwałby w razie zawarcia umowy najmu tego lokalu lub budynku,

4) w pozostałych przypadkach - na podstawie cen rynkowych stosowanych przy świadczeniu usług lub udostępnianiu rzeczy lub praw tego samego rodzaju i gatunku, z uwzględnieniem w szczególności ich stanu i stopnia zużycia oraz czasu i miejsca udostępnienia.
2b. Jeżeli świadczenia są częściowo odpłatne, przychodem podatnika jest różnica pomiędzy wartością tych świadczeń, ustaloną według zasad określonych w ust. 2 lub 2a, a odpłatnością ponoszoną przez podatnika.

W celu określenia zatem wysokości przychodu pracownika należy dokonać ustalenia ceny rynkowej stosowanej do udostępniania samochodu tej samej klasy i w tym samym stanie technicznym, wieku, w tej samej miejscowości, w czasie, gdy następuje udostępnienie auta pracownikowi.

W doktrynie i interpretacjach organów wskazuje się, iż za cenę taką należy przyjąć stawki czynszu stosowane przez formy wynajmujące samochody, przy uwzględnieniu zwłaszcza marki auta. Nie mają tu znaczenia ani stawki tzw. kilometrówki, ani ceny biletów komunikacji miejskiej. Nie ma też znaczenia fakt ponoszenia przez pracownika niektórych kosztów eksploatacji (paliwo, płyny eksploatacyjne). Ta ostatnia okoliczność może co najwyżej obniżać wysokość przychodu, jednak całkowicie go nie wyeliminuje.


2. Przychód pracownika - świadczenia częściowo odpłatne

Należy podkreślić też, iż opodatkowaniu podlega nie tylko całkowicie nieodpłatne korzystanie przez pracownika z samochodu, lecz również korzystanie za częściową (w odniesieniu do stawek rynkowych) odpłatnością. Jest to wówczas świadczenie częściowo odpłatne, stanowiące przychód pracownika w wysokości różnicy między ceną rynkową a poniesioną przez tego pracownika odpłatnością.

Wynika to z przytoczonych wyżej przepisów (art. 12 ust. 1 i art. 11 ust. 2b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych).

3. Problemy związane z ustalaniem wysokości przychodu pracownika

Ustalanie przychodu pracownika z tytułu korzystania z auta służbowego powinno uwzględniać każdorazowo okoliczności konkretnego przypadku.

Organy podatkowe przy określaniu wysokości przychodu pracownika z tytułu korzystania z samochodu służbowego, winny każdorazowo, w stosunku do każdego konkretnego pracownika, ustalić czy, w jakim zakresie i w jakiej wysokości uzyskał on przychód. Wydaje się to zadaniem dosyć żmudnym i trudnym.

Z drugiej strony organy dysponują też możliwością szacowania przychodów, gdy brak jest danych pozwalających na ich ustalenie, np. szczegółowej ewidencji korzystania z pojazdu dla celów prywatnych (art. 23 Ordynacji podatkowej). Teoretycznie więc możliwe jest przeprowadzenie operacji ustalenia przychodów pracowników korzystających z samochodów w celach prywatnych. Ryzyko takiego działania organów rośnie moim zdaniem wraz ze wzrostem skali zjawiska w danej firmie. Każdorazowo jednak organy winny moim zdaniem wykazać, iż do korzystania z samochodów faktycznie dochodziło.

4. Odpowiedzialność pracodawcy jako płatnika podatku od pracowników

Należy podkreślić, iż zgodnie z ustawą o podatku dochodowym od osób fizycznych, w odniesieniu do przychodów ze stosunku pracy zakład pracy obowiązany jest jako płatnik do obliczenia i odprowadzenia zaliczek na podatek dochodowy za pracownika (art. 31).

Od 1 stycznia 2007 roku obowiązuje ponadto przepis art. 26a Ordynacji podatkowej, stanowiący iż podatnik (w tym wypadku pracownik) nie ponosi odpowiedzialności z tytułu zaniżenia lub nieujawnienia przez płatnika podstawy opodatkowania czynności, o których mowa w art. 12, 13 oraz 18 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176, z późn. zm.) - do wysokości zaliczki, do której pobrania zobowiązany jest płatnik. Przenosi on całkowicie odpowiedzialność za zaległości podatkowe w zakresie przychodów ze stosunku pracy z podatnika (pracownika) na płatnika.

Ustawodawca nie wprowadził żadnego przepisu przejściowego przewidującego stosowanie przepisów obowiązujących do końca 2006 roku - do przychodów uzyskiwanych wcześniej. W mojej ocenie daje to podstawy do stwierdzenia, iż zasady określone w art. 26a Ordynacji podatkowej należy stosować bezpośrednio również do ewentualnych zaległości powstałych przed dniem jego wejścia w życie.

Za ewentualny brak potrącenia i odprowadzenia zaliczki na podatek od świadczeń nieodpłatnych czy częściowo odpłatnych będzie więc ponosić odpowiedzialność płatnik - pracodawca. Odpowiedzialność pracownika w tym zakresie została, jak się wydaje, całkowicie wyłączona i przerzucona na pracodawcę.

5. VAT

Trzeba też wspomnieć o jeszcze jednym aspekcie sprawy. Chodzi o podatek VAT. Zgodnie z art. 32 ustawy o podatku od towarów i usług w przypadku gdy między nabywcą a dostawcą istnieje związek, o którym mowa w ust. 2 - organ podatkowy określa wysokość obrotu na podstawie przeciętnych cen stosowanych w danej miejscowości lub na danym rynku w dniu wykonania świadczenia, pomniejszonych o podatek, jeżeli okaże się, że przypadki te miały wpływ na ustalenie ceny.

Związek, o którym mowa w ust. 1 pkt 3, istnieje, gdy między kontrahentami lub osobami pełniącymi u kontrahentów funkcje zarządzające, nadzorcze lub kontrolne zachodzą powiązania o charakterze rodzinnym lub z tytułu przysposobienia, kapitałowym, majątkowym lub wynikające ze stosunku pracy. Związek ten istnieje także, gdy którakolwiek z wymienionych osób łączy funkcje zarządzające, nadzorcze lub kontrolne u kontrahentów.

Przepis ten co prawda w ocenie Kancelarii jest zbyt szeroki i przez to sprzeczny z prawem wspólnotowym, jednak może rodzić określone ryzyko prób podwyższenia przez organy obrotu z tytułu udostępniania samochodów na potrzeby VAT.

6. ZUS

Zgodnie z § 2 ust. 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998 roku w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe nie stanowią przychody w postaci korzyści materialnych wynikających z układów zbiorowych pracy, regulaminów wynagradzania lub przepisów o wynagradzaniu, a polegające na uprawnieniu do zakupu po cenach niższych niż detaliczne niektórych artykułów, przedmiotów lub usług oraz korzystaniu z bezpłatnych lub częściowo odpłatnych przejazdów środkami lokomocji.

Istnieją rozbieżności w doktrynie co interpretacji tego przepisu w kontekście korzystania przez pracowników z aut służbowych do celów prywatnych. Nie jest nam znane orzecznictwo sądowe w tego typu sprawach.

Natomiast wykładnia językowa, a taka w tym wypadku powinna mieć naszym zdaniem priorytet wskazuje, iż wyłączenie to może, jak się wydaje, znaleźć zastosowanie w takiej sytuacji.

Przede wszystkim wyłączona z podstawy wymiaru składek jest „korzyść [...] polegająca na uprawnieniu do zakupu po cenach niższych niż detaliczne niektórych [...] usług”. Już ten przepis moim zdaniem można interpretować w ten sposób, bowiem udostępnienie samochodu jest usługą na rzecz pracownika. Jeżeli więc następuje ono poniżej ceny detalicznej (czyli, jak się wydaje czynszu najmu stosowanego wobec detalicznych najemców samochodów przez firmę wynajmującą auta), to wartość świadczenia nie powinna podlegać oskładkowaniu.

Ponadto podstawą takiego poglądu może być również końcowy fragment mówiący o „korzyściach [...] polegających na [...] korzystaniu z bezpłatnych lub częściowo odpłatnych przejazdów środkami lokomocji”. Co prawda, na pierwszy rzut oka przywodzi on na myśl raczej świadczenia polegające na darmowym przewozie pracowników, jednak językowa analiza daje moim zdaniem podstawy do obrony poglądu, iż zakresem tej regulacji mogą być objęte również samodzielne przejazdy w celach prywatnych należącym do pracodawcy samochodem, który również w myśl definicji słownikowej jest środkiem lokomocji (czyli przemieszczania się, poruszania - por. Uniwersalny słownik języka polskiego, red. S. Dubisz, Warszawa 2003).

Przedstawiona wyżej wykładnia jest naszym zdaniem bardziej uzasadniona, nie sposób jednak wykluczyć zastosowania w konkretnym przypadku przez organy, w tym ZUS, interpretacji bardziej rygorystycznej.

Warunkiem podstawowym wyłączenia wspomnianych świadczeń z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe jest uregulowanie uprawnień do ich uzyskania w układach zbiorowych pracy, regulaminach wynagradzania lub przepisach o wynagradzaniu.

7. Ocena stosowania ryczałtowego rozliczenia

Nie posiadamy dostatecznych danych faktycznych, które by pozwalały na ocenę, czy zaproponowana wysokość ryczałtowego miesięcznego wynagrodzenia za udostępnienie samochodu pracownikowi do celów prywatnych odpowiada warunkom rynkowym i usuwa ryzyko zakwestionowania rozliczenia podatków i ZUS. W szczególności nie znamy stawek za najem aut w poszczególnych miejscowościach, częstotliwości jazd (w odniesieniu do każdego pracownika), rodzaju samochodu itd.

Wydaje się jednak, iż nie jest to rozwiązanie optymalne. Przede wszystkim stała wysokość kwoty wynagrodzenia niejako zakłada jej rozbieżność z wartością faktycznie uzyskanego przez pracownika przychodu. Abstrahuje też ona od wspomnianych wyżej kryteriów ustalania wartości rynkowej. Dodatkowo wprowadzenie powszechnie takiego rozliczenia oznaczać może przyznanie się pracodawcy do powszechnego udostępniania samochodów pracownikom i „zaproszenie” dla organów podatkowych i kontrolnych do badania rzeczywistych rozmiarów zjawiska.

Bardziej bezpiecznym, choć zarazem i bardziej kłopotliwym rozwiązaniem byłoby moim zdaniem wprowadzenie w odniesieniu do każdego pracownika indywidualnej ewidencji korzystania z auta w celach prywatnych, wskazującej w skali danego miesiąca w szczególności markę i stan samochodu, ilość przejechanych kilometrów lub czas korzystania do celów prywatnych.

Pracodawca powinien na bieżąco ustalać następnie stawki rynkowe najmu samochodów w danej miejscowości i naliczać pracownikowi wynagrodzenie do zapłaty, względnie przychód w postaci nieodpłatnego świadczenia - w oparciu o ww stawki i zapisy ewidencji.

W każdym przypadku pracodawca powinien też naliczyć należny podatek VAT.

Do wyboru pozostawałyby więc dwa, jak się wydaje, rozwiązania:

1. pobieranie od pracownika wynagrodzenia za korzystanie z auta. W taki wypadku, przy założeniu rynkowej wysokości i warunków takiego wynagrodzenia oraz rzetelnego prowadzeni indywidualnej ewidencji korzystania, nie byłoby moim zdaniem obowiązku uiszczania zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych, ani składek ZUS. Należałoby mieć na uwadze kwestie możliwości szacowania obrotu w podatku VAT. Pracodawca uzyskiwałby tym sposobem przychód do opodatkowania swoim podatkiem dochodowym. Takie rozwiązanie mogłoby ograniczyć ryzyko odpowiedzialności płatnika za nieodprowadzone zaliczki na podatek (wspomniany art. 26a Ordynacji podatkowej).

1. niepobieranie żadnego wynagrodzenia od pracowników, lecz uznanie, iż osiągają oni przychody z tytułu nieodpłatnych świadczeń. Pracodawca jest w takiej sytuacji płatnikiem podatku dochodowego od osób fizycznych oraz co do zasady płatnikiem składek ZUS (z zastrzeżeniem wyjątku omówionego wyżej w punkcie 6). To na pracodawcy spoczywa całkowity ciężar i ryzyko ustalenia przychodu zgodnie z przepisami podatkowymi i ZUS. Pracownik w ogóle nie ponosi odpowiedzialności w tym zakresie

Wybór rozwiązania należy do Firmy.

Myślę, że w drugim przypadku, kwestie te z uwagi na przepisy ZUS winny zostać uregulowane w regulaminie wynagradzania. Jesteśmy oczywiście gotowi pomóc w sformułowaniu odpowiednich zapisów.

W razie wyboru pierwszego wariantu bardziej właściwa wydawałaby się odrębna umowa najmu, ewentualnie jakiś ogólnozakładowy regulamin korzystania z samochodów.

Nowe regulacje dotyczące wielkopowierzchniowych obiektów handlowych

UWAGA - poniższy materiał jest jednym z dowodów specjalizacji Kancelarii Adwokackiej Grzybkowski-Guzek, mieszczącej się w Poznaniu, przy ulicy Dominikańskiej 3. Serwis internetowy Kancelarii pod adresem: www.grzybkowski-guzek.pl

Intencją ustawodawcy było zmniejszenie dysproporcji i wyrównanie szans między udziałowcami - właścicielami wielkich obiektów handlowych, a lokalnym handlowcami dysponującymi niewielkimi obiektami i zdecydowanie mniejszym kapitałem. Ustawa o tworzeniu i działaniu wielkopowierzchniowych obiektów handlowych wzbudziła jednak sporo wątpliwości. Omówienie - w opinii prawnej sporządzonej w Kancelarii Grzybkowski & Guzek.

Poznań, dnia 23 lipca 2007 roku

OPINIA PRAWNA

w sprawie ustawy z dnia 11 maja 2007 roku o tworzeniu i działaniu wielkopowierzchniowych obiektów handlowych

I. Podstawa zlecenia:

Opinia prawna przygotowana w ramach wewnętrznych prac Kancelarii.

II. Cel opinii:

Celem niniejszej opinii jest wskazanie na nowe regulacje w zakresie tworzenia i działania wielopowierzchniowych obiektów handlowych, wynikające z ustawy z dnia 11 maja 2007 roku o tworzeniu i działaniu wielkopowierzchniowych obiektów handlowych.

III. Podstawa prawna opinii:

Ustawa z dnia 11 maja 2007 roku o tworzeniu i działaniu wielkopowierzchniowych obiektów handlowych, Dz.U. 2007 nr 127 poz. 880.

IV. Analiza merytoryczna:

1/ Wstęp

W dniu 11 maja 2007 roku uchwalona została ustawa o tworzeniu i działaniu wielkopowierzchniowych obiektów handlowych, wprowadzająca ograniczenia w prowadzeniu tego typu działalności. Ustawa została ogłoszona w Dzienniku Ustaw i wejdzie w życie z dniem 18 września 2007 roku. W zamyśle twórców ustawy jej celem jest wsparcie sektora rodzinnych małych i średnich przedsiębiorstw, działających w oparciu o polski kapitał poprzez kontrolę nad tworzeniem sklepów o dużych powierzchniach, tj. powyżej 400 m².

Ustawa już na etapie tworzenia budziła wiele kontrowersji. Zarzuca się jej sprzeczność z Konstytucją, niejasność i sprzeczność poszczególnych przepisów, błędy legislacyjne itp. Mimo tego, ustawa będzie obowiązywać, a ewentualną ocenę zgodności ustawy z Konstytucją przeprowadzi Trybunał Konstytucyjny.

2/ Pojęcie wielkopowierzchniowych obiektów handlowych (WOH)

Ustawa reguluje zasady tworzenia i działania wielkopowierzchniowych obiektów handlowych. Zgodnie z ustawą za wielkopowierzchniowy obiekt handlowy rozumie się obiekt handlowy o powierzchni sprzedaży przekraczającej 400 m², w którym prowadzona jest jakakolwiek działalność handlowa. W zakresie powierzchni sprzedaży ustawa odsyła do definicji zawartej w art. 2 pkt 19 ustawy z dnia 27 marca 2003 roku o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym(Dz.U. nr 80, poz. 717 z późn.zm.), zgodnie z którą poprzez powierzchnię sprzedaży należy rozumieć tę część ogólnodostępnej powierzchni obiektu handlowego stanowiącego całość techniczno-użytkową, przeznaczonego do sprzedaży detalicznej, w której odbywa się bezpośrednia sprzedaż towarów (bez wliczania do niej powierzchni usług i gastronomii oraz powierzchni pomocniczej, do której zalicza się powierzchnię magazynów, biur, komunikacji, ekspozycji wystawowej itp.).

Definicja wielkopowierzchniowego obiektu handlowego, pomimo użycia mało precyzyjnego określenia „jakakolwiek działalność handlowa”, wydaje się dotyczyć wyłącznie powierzchni sprzedaży przedstawionej powyżej. Oznacza to, iż w przypadku budynku, w którym znajdują się biura i magazyny oraz część handlowa, o tym, czy mamy do czynienia ze sklepem wielkopowierzchniowym decydować będzie wyłącznie powierzchnia części handlowej, o ile spełniać będzie ona dalsze przesłanki przewidziane w definicji powierzchni sprzedaży.

3/ Zasady tworzenia i działania WOH oraz warunki prowadzenia działalności

a. Warunki prowadzenia działalności gospodarczej w formie WOH.

Warunkiem prowadzenia działalności gospodarczej w formie wielkopowierzchniowego obiektu handlowego jest:

1) uzyskanie zezwolenia,

2) posiadanie tytułu prawnego do nieruchomości, na której znajduje się wielkopowierzchniowy obiekt handlowy,

3) wykonywanie działalności gospodarczej w zakresie warunków objętych zezwoleniem przez przedsiębiorcę oznaczonego w zezwoleniu.

b. Zezwolenie na prowadzenie działalności w formie WOH

Zgodnie z omawianą ustawą utworzenie wielkopowierzchniowego obiektu handlowego wymaga uzyskania zezwolenia wydanego przez wójta albo burmistrza bądź prezydenta miasta właściwego ze względu na lokalizację wielkopowierzchniowego obiektu handlowego (art. 3 ust. 1 ustawy). Decyzję wydaje się, jeśli lokalizacja będzie zgodna z miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego, a gdy planu nie będzie, z decyzją o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu. Przed wydaniem decyzji organ zezwalający wykonuje lub zleca wykonanie analiz i opinii dotyczących skutków utworzenia wielkopowierzchniowego obiektu handlowego na infrastrukturę gminy (miasta), lokalny układ komunikacyjny, miejscowy rynek pracy, istniejący układ urbanistyczny, istniejącą sieć handlową na obszarze gmin sąsiednich oraz wpływ na środowisko naturalne (art. 5 ust. 1 ustawy).
Dodatkowo potrzebna będzie pozytywna opinia właściwej rady gminy. Opinia taka uwzględniać powinna przesłanki kształtowania korzystnych warunków nabywania towarów i usług, poprawy jakości obsługi konsumentów oraz poszerzenia oferty handlowej i usługowej, rozwoju sieci handlowej i zachowania równowagi pomiędzy różnymi formami handlu, rozwoju rynku pracy, rozwoju infrastruktury oraz ochrony środowiska (art. 5 ust. 2 ustawy).
W przypadku obiektów handlowych o powierzchni sprzedaży przekraczającej powyżej 2.000 m2, lokalizacja będzie musiała być zgodna nie tylko z planem miejscowym albo warunkami zabudowy oraz uzyskać pozytywną opinię rady gminy ale będzie musiała również być zgodna z planem zagospodarowania przestrzennego województwa i uzyskać pozytywną opinię sejmiku województwa. Sejmiki wojewódzki przy wydawaniu opinii brać będzie pod uwagę uchwałę rady gminy opiniującą wniosek, strategię rozwoju województwa oraz programy wojewódzkie, w zakresie, w jakim dotyczą tworzenia wielkopowierzchniowych obiektów handlowych (art. 3 ust. 4 ustawy).
Zgodnie z ustawą nie będzie wymagało uzyskania zezwolenia utworzenie wielkopowierzchniowego obiektu handlowego na terenie innego wielkopowierzchniowego obiektu handlowego, na którego utworzenie uzyskano zezwolenie na podstawie przedmiotowej ustawy (art. 3 ust 5 ustawy) np. sklep handlowy w galerii supermarketu.

c. Warunki formalne wniosku o uzyskanie zezwolenia

Zgodnie z ustawą (art. 4 ust. 1 ) wniosek o wydanie zezwolenia powinien zawierać:

1) nazwę przedsiębiorcy, jego siedzibę lub adres zamieszkania oraz adres wykonywania działalności, w przypadku ustanowienia pełnomocnika - jego imię, nazwisko i adres zamieszkania,

2) numer w rejestrze przedsiębiorców lub Ewidencji Działalności Gospodarczej,

3) numer identyfikacji podatkowej (NIP),

4) wskazanie przedmiotu działalności gospodarczej,

5) wskazanie nieruchomości, na której planowane jest utworzenie wielkopowierzchniowego obiektu handlowego, z oznaczeniem księgi wieczystej oraz danych z ewidencji gruntów i budynków,

6) adres wielkopowierzchniowego obiektu handlowego lub dokładny opis jego lokalizacji,

7) informacje o:
a) maksymalnej powierzchni sprzedaży oraz o maksymalnej całkowitej powierzchni, jaką będzie zajmował wielkopowierzchniowy obiekt handlowy wraz z infrastrukturą towarzyszącą, w szczególności magazynami i parkingami,
b) branży sprzedaży, w szczególności spożywczej, budowlanej, odzieżowej, motoryzacyjnej, ogrodniczej, oraz rodzaju usług, jakie będą świadczone w wielkopowierzchniowym obiekcie handlowym,
c) deklarowanej wartości inwestycji związanej z utworzeniem wielkopowierzchniowego obiektu handlowego.

d. Okres wydania zezwolenia, cofnięcie, wygaśniecie

Zezwolenie wydawane będzie na czas nieoznaczony.
Ustawa przewiduje dwie możliwości wcześniejszego ustania bytu prawnego decyzji w sprawie zezwolenia. Może to nastąpić poprzez cofnięcie zezwolenia albo wygaśnięcie zezwolenia.
Zgodnie z art. 7 ust. 3 ustawy organ zezwalający cofa zezwolenie w przypadku:

1) rażącego nieprzestrzegania warunków określonych w ustawie lub zezwoleniu, dotyczących tworzenia i działania wielkopowierzchniowych obiektów handlowych,

2) orzeczenia wobec przedsiębiorcy, który uzyskał zezwolenie, zakazu prowadzenia działalności gospodarczej objętej zezwoleniem.

Zezwolenie wygasa natomiast w przypadku likwidacji wielkopowierzchniowego obiektu handlowego oraz nieuzyskania pozwolenia na użytkowanie wielkopowierzchniowego obiektu handlowego od dnia wydania pozwolenia przewidzianego w omawianej ustawie (art. 7 ust. 5 ustawy).
Pojęcie likwidacji WOH nie jest jasne, nie wiadomo bowiem czy za likwidacje uznać należy likwidacje całej powierzchni czy też np. jej zmianę poniżej ustawowego progu tj. 400 m2.

e. Zmiana warunków zezwolenia

Ustawa przewiduje również obowiązek uzyskania zgody na zmianę warunków zezwolenia, w przypadku zmiany dotyczącej powierzchni sprzedaży lub całkowitej powierzchni, jaką zajmuje wielkopowierzchniowy obiekt handlowy wraz z infrastrukturą towarzyszącą (ar. 9 ustawy).
W takim jednak przypadku stosuje się wszystkie procedury jak przy uzyskaniu zezwolenia na prowadzenie działalności w formie WOH, z wyłączeniem obowiązku przedstawiania analiz i opinii. Nie stosuje się również przepisów dotyczących uzyskania opinii sejmiku województwa.
Regulacja ta nie jest jasna. Po pierwsze przepis nie wskazuję czy „zmiana”, o której mowa w tym przepisie dotyczy tylko zwiększenia powierzchni czy także jej zmniejszenia. Brak wyróżnienia w ustawie wskazuję, iz w obu przypadkach zezwolenie jest konieczne.
Po drugie niejasne jest sformułowanie „infrastruktura towarzyszącą”. Ustawa nie precyzuje co należy przez to rozumieć. Sformułowanie powierzchnia sprzedaży wraz z infrastrukturą towarzysząca rodzi wątpliwość co do zakresu zastosowania tej ustawy. Z jednej strony bowiem ustawę stosuje do WOH o powierzchni sprzedaży powyżej 400 m2 przy czym przedmiot sprzedaży definiowany jest wąsko tj. bez magazynów, biur itp. Z drugiej strony we wspomnianym art. 9 ust.1 ustawy odwołuje się do powierzchni sprzedaży wraz z infrastrukturą.

f. Przejście praw z decyzji o zezwoleniu

Zgodnie z art. 8 ust. 3 ustawy organ zezwalający jest zobowiązany, za zgodą przedsiębiorcy, który uzyskał zezwolenie, do przeniesienia decyzji na rzecz innego podmiotu, jeżeli przyjmie on wszystkie warunki zawarte w zezwoleniu oraz złoży oświadczenie o posiadaniu tytułu prawnego do nieruchomości, na której znajduje się wielkopowierzchniowy obiekt handlowy.

g. Odpłatność

Uzyskanie zezwolenia wymaga uiszczenia opłaty w kwocie 25 złotych za każdy m2 powierzchni sprzedaży nie więcej jednak niż 0,5 % deklarowanej wartości inwestycji, podanej we wniosku, o uzyskanie zezwolenia.
Zmiana zezwolenia wymagać będzie uiszczenia opłaty w kwocie 50 % stawki, którą pobrano z tytułu wydania zezwolenia.
Pomimo wyraźnego braku określenia charakteru tej opłaty uznaje się ją za opłatę skarbową.

4/ Przepisy przejściowe oraz wpływ ustawy na podmioty już istniejące

Do spraw wszczętych i niezakończonych przed dniem wejścia w życie ustawy stosuje się przepisy dotychczasowe. Za wszczęcie sprawy rozumie się w ustawie złożenie przez przedsiębiorcę wniosku o pozwolenie na budowę wielkopowierzchniowego obiektu handlowego, spełniającego warunki określone w przepisach prawa budowlanego (art. 15 ust. 1 ustawy).
Do projektów miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, w stosunku do których podjęto uchwałę o przystąpieniu do sporządzenia albo zmiany planu oraz zawiadomiono o wyłożeniu projektu planu do publicznego wglądu, a plan nie został uchwalony do dnia wejścia w życie ustawy, a także studiów uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy przepisów ustawy nie stosuje się (art. 15 ust. 2 ustawy).
Omawiana ustawa przewiduje ważną regulacje dotyczące sklepów wielkopowierzchniowych już istniejących. W ich przypadku konieczne jest uzyskanie zezwolenia w ciągu 30 dni od wejścia w życie ustawy. Podmioty te otrzymają to zezwolenie bez analiz, opinii, zgody rady gminy i sejmiku. Również przy powiększaniu powierzchni nie będą konieczne takie procedury. Z treści art. 17 ust. 3 wynika również, iż podmioty te nie będą zobowiązane do ponoszenia kosztów opłaty skarbowej wyliczonej od metra kwadratowego powierzchni sprzedaży.

5/ Odpowiedzialność karna

Za naruszenie przepisów ustawy przewidziana jest odpowiedzialność karna. Zgodnie z art. 10 ustawy kto tworzy wielkopowierzchniowy obiekt handlowy bez zezwolenia lub prowadzi działalność handlową w formie wielkopowierzchniowego obiektu handlowego bez zezwolenia lub wbrew jego warunkom, podlega grzywnie od 10.000 do 1.000.000 złotych.
Istotną kwestia jest, iż odpowiedzialność za przestrzeganie warunków zezwolenia przez najemców, dzierżawców i innego rodzaju użytkowników powierzchni w wielkopowierzchniowym obiekcie handlowym ponosi przedsiębiorca, który uzyskał zezwolenie na podstawie omawianej ustawy.

V. Wnioski opinii:

1. Ustawa wprowadza kolejną działalność regulowaną polegająca na tworzeniu i prowadzeniu wielkopowierzchniowych obiektów handlowych.

2. Ustawa ma zastosowanie do obiektów handlowych o powierzchni sprzedaży przekraczającej 400 m², w którym prowadzona jest jakakolwiek działalność handlowa.

3. Podstawą prowadzenia działalności gospodarczej w formie wielkopowierzchniowego obiektu handlowego jest: uzyskanie zezwolenia, posiadanie tytułu prawnego do nieruchomości, na której znajduje się wielkopowierzchniowy obiekt handlowy, wykonywanie działalności gospodarczej w zakresie warunków objętych zezwoleniem przez przedsiębiorcę oznaczonego w zezwoleniu.

4. Ustawa ma również zastosowanie do podmiotów prowadzących taką działalność w chwili wejścia w życie ustawy. W ich przypadku konieczne jest uzyskanie zezwolenia w ciągu 30 dni od wejścia w życie ustawy. Podmioty te otrzymają to zezwolenie bez analiz, opinii, zgody rady gminy i sejmiku oraz bez obowiązku uiszczenia opłaty skarbowej.

5. Ustawa zawiera wiele sprzeczności i niejasnych sformułowań. Nie można wykluczyć, iż Trybunał Konstytucyjny stwierdzi niezgodność omawianej ustawy z Konstytucją.

_________________________________________________________________________

Opinię tę wydałem z całą sumiennością i starannością, kierując się swoją najlepszą wiedzą.


(adwokat Tomasz Guzek)

Prezydent nie ma prawa żądać imiennej listy członków stowarzyszenia

UWAGA - poniższy materiał jest jednym z dowodów specjalizacji Kancelarii Adwokackiej Grzybkowski-Guzek, mieszczącej się w Poznaniu, przy ulicy Dominikańskiej 3. Serwis internetowy Kancelarii pod adresem: www.grzybkowski-guzek.pl

Prezydent miasta, jako organ nadzorujący, zażądał od stowarzyszenia ekologicznego podania liczby członków. Stowarzyszenie odmówiło, co skutkowało skierowaniem sprawy do sądu i nałożeniem przez tenże sąd grzywny. Kancelaria występując w imieniu stowarzyszenia wnosi apelację na postanowienie sądu udowadniając, że prezydent miasta nie ma praw żądać przedstawienia listy członków organizacji, a informację o liczbie członków może uzyskać od przedstawiciela organizacji.

---

Poznań, dnia 1 czerwca 2006 roku

A P E L A C J A

w sprawie z wniosku:
Prezydenta Miasta X

Sygn. akt ...

II Wydział Cywilny Odwoławczy
Sądu Okręgowego
w PO Z N A N I U

za pośrednictwem:

III Wydział Cywilny
Sądu Rejonowego
ul. Młyńska 1a
61-729 Poznań

W imieniu uczestnika postępowania, Stowarzyszenia Ekologiczne, z powołaniem się na pełnomocnictwo w aktach sprawy, wnoszę

a p e l a c j ę

na postanowienie Sądu Rejonowego w Poznaniu z dnia 6 stycznia 2006 roku dotyczące nałożenia na Stowarzyszenie grzywny z tytułu nieudzielenia organowi nadzorującemu niezbędnych wyjaśnień dotyczących podania pełnej listy członków Stowarzyszenia.

Postanowienie to zaskarżam w całości i wnoszę o:

I. zmianę zaskarżonego postanowienia i oddalenie niosku Prezydenta Miasta X,

ewentualnie o:

II. uchylenie zaskarżonego postanowienia oraz przekazanie sprawy do I instancji, celem jej ponownego rozpoznania,

a nadto o:

III. zasądzenie od wnioskodawcy na rzecz uczestnika postępowania zwrotu kosztów postępowania, w tym zwrotu kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Zaskarżonemu postanowieniu zarzucam:

IV. naruszenie prawa materialnego – art. 23 ust. 1 pkt 2 ustawy o ochronie danych osobowych, w związku z art. 25 pkt 3 ustawy – Prawo o stowarzyszeniach poprzez błędną ich wykładnię i przyjęcie, że organ nadzorujący Stowarzyszenie Ekologiczne – Prezydent Miasta X ma prawo żądać dostarczenia mu listy członków Stowarzyszenia, w sytuacji, gdy przepis art. 25 pkt 3 ustawy – Prawo o stowarzyszeniach nie przewiduje takiej kompetencji organu nadzorującego, a w konsekwencji przetwarzanie danych członków Stowarzyszenia nie jest niezbędne dla zrealizowania uprawnienia wynikającego z przepisu prawa w rozumieniu art. 23 ust. 1 pkt 2 ustawy o ochronie danych osobowych,

V. naruszenie przepisów postępowania mające istotny wpływ na rozstrzygnięcie sprawy – art. 16 ust. 1 kpa, poprzez nieuwzględnienie ostatecznej decyzji Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych z dnia ..... 2006 roku, sygn. akt ......, wiążącej w tej sprawie zarówno wnioskodawcę, jak i Sąd orzekający w tej sprawie,


VI. naruszenie przepisów postępowania mające istotny wpływ na rozstrzygnięcie sprawy – art. 233 § 1 kpc, w związku z art. 328 § 2 kpc, w związku z art. 386 § 4 kpc i art. 13 § 2 kpc, poprzez nieprzeprowadzenie badania stanu faktycznego, w tym stanu majątkowego Stowarzyszenia Ekologiczny Z. i całkowicie dowolne ustalenie wysokości grzywny nałożonej na Stowarzyszenie, a w szczególności dowolne przyjęcie, iż grzywna w wysokości 1.500,00 złotych nie jest kwotą wygórowaną dla Stowarzyszenia.

U Z A S A D N I E N I E

I.

Zaskarżone postanowienie rażąco narusza przepisy prawa materialnego i procesowego i winno zostać uchylone, a wniosek Prezydenta Miasta X o nałożenie na Stowarzyszenie Ekologiczne grzywny oddalony.

II.

Sąd Rejonowy orzekający w tej sprawie uznał, iż Prezydent Miasta X, jako organ nadzoru nad Stowarzyszeniem Ekologicznym, ma prawo zażądać imiennej listy członków Stowarzyszenia. Stanowisko Sądu narusza art. 25 pkt 3 Prawa o stowarzyszeniach oraz art. 23 ust. 1 pkt 2 ustawy o ochronie danych osobowych.

A/

W myśl art. 23 ust. 1 pkt 2 ustawy o ochronie danych osobowych, przetwarzanie danych jest dopuszczalne tylko wtedy, gdy jest to niezbędne dla zrealizowania uprawnienia lub spełnienia obowiązku wynikającego z przepisu prawa. Żaden przepis prawa nie uprawnia organu nadzorującego do żądania przedłożenia dokumentów innych niż odpisy uchwał. Nie jest nim w szczególności art. 25 ust. 3 Prawa o stowarzyszeniach.

B/

Zgodnie z utrwalonym w orzecznictwie sądów poglądem, w państwie prawnym interpretator musi zawsze w pierwszym rzędzie brać znaczenie językowe tekstu prawnego.
Dyrektywy wykładni gramatycznej mają prymat nad innymi metodami wykładni, ponieważ
najpełniej uzewnętrzniają wolę ustawodawcy¹.
Obowiązujące normy prawne nie pozwalają na żądanie przez organ nadzorujący – Prezydenta Miasta X przedłożenia mu listy członków Stowarzyszenia. Kompetencji takiej nie udziela w szczególności art. 25 pkt 3 Prawa o stowarzyszeniach. Stosownie do treści tego przepisu organ nadzorujący ma prawo żądać od władz stowarzyszenia niezbędnych wyjaśnień. Przepis ten nie umożliwia organowi żądania dostarczenia mu aktualnej listy członków stowarzyszenia.
Jedynym przepisem udzielającym organowi nadzorującemu kompetencji do żądania przedłożenia dokumentów jest art. 25 pkt 1 ustawy. Przepis ten uprawnia organ do żądania wyłącznie odpisów uchwał walnego zgromadzenia członków stowarzyszenia. Również on nie upoważnia organu do żądania przedłożenia aktualnej listy członków stowarzyszenia.

C/

W myśl utrwalonego poglądu judykatury i doktryny prawa, dopuszczalne jest stosowanie wykładni systemowej i funkcjonalnej przepisów prawa, ale wyłącznie w sytuacji, gdy zastosowanie metod wykładni językowej nie daje jednoznacznej odpowiedzi na pytanie o znaczenie wymienionego terminu². Dopuszcza się również odstąpienie od wykładni językowej i przypisanie pierwszeństwa wykładni systemowej lub funkcjonalnej, ale tylko gdy uzasadniają to ważne racje prawne, społeczne, ekonomiczne lub moralne³. Wykładnia, w której interpretator odchodzi od sensu językowego przepisu, może być tolerowana tylko w wyjątkowych okolicznościach, albowiem, jak się powszechnie przyjmuje, w państwie prawa obywatele mają prawo polegać na tym, co normodawca w tekście prawnym rzeczywiście powiedział, a nie na tym, co chciał powiedzieć. Z tego powodu każdorazowe odstąpienie od sensu literalnego przepisu wymaga podania szczegółowego uzasadnienia wskazującego jakie to ważne racje uzasadniają tę decyzję interpretacyjną⁴.
Żadne ważne racje nie przemawiają za rozszerzającą wykładnią art. 25 ustawy – Prawo o stowarzyszeniach. Co więcej, racje te przemawiają za zwężającym rozumieniem tego przepisu. Jak podkreśla się w doktrynie, interpretując normy prawne należy mieć na względzie przede wszystkim zasady konstytucyjne⁵. W orzecznictwie utrwalona jest zasada prymatu wykładni zgodnej z Konstytucją⁶. Trybunał Konstytucyjny wielokrotnie stwierdzał, że interpretacja przepisów ustawowych musi być zawsze dokonywana przy zastosowaniu techniki jej wykładni w zgodzie z Konstytucją⁷. Jeżeli na gruncie wykładni językowej możliwe jest różne rozumienie treści normy, to należy przyjmować taki rezultat wykładni, który zapewnia zgodność z zasadami konstytucyjnymi⁸.
Rozszerzająca wykładnia art. 25 Prawa o stowarzyszeniach, dopuszczająca kompetencję Prezydenta Miasta do żądania przedłożenia mu listy członków Stowarzyszenia, narusza zarówno prawo do prywatności i ochrony autonomii informacyjnej jego członków, jak również stoi w sprzeczności z wolnością zrzeszania się.
Przymiot bycia członkiem stowarzyszenia ekologicznego jest elementem prawa do prywatności oraz prawa do autonomii informacyjnej znajdujących ochronę w art. 47 i 51 Konstytucji RP, w licznych przepisach ustawowych, a w szczególności ustawie o ochronie danych osobowych.
Wolność zrzeszania się, w szczególności wolność tworzenia stowarzyszeń statuuje art. 12 Konstytucji. Jak podkreślił Trybunał Konstytucyjny dopuszczalne jest ograniczenie wolności zrzeszania się. Jednakże ustawodawca nie ma pełnej swobody w określaniu jej granic. Materialna dopuszczalność wprowadzenia wspomnianych ograniczeń zależy od spełnienia następujących warunków:
- ustawowe ograniczenie wolności może nastąpić wtedy, gdy jest wyraźnie dopuszczone w innych przepisach konstytucyjnych, lub gdy jest konieczne zharmonizowanie tej wolności z innymi normami, zasadami lub wartościami konstytucyjnymi,
- ograniczenia mogą być wprowadzone tylko w zakresie niezbędnym – konieczne jest zachowanie proporcji między stopniem ograniczenia wolności a rangą chronionego interesu publicznego,
- ograniczenia muszą być traktowane w kategoriach wyjątków; ich istnienie zawsze musi wynikać z wyraźnie sformułowanych przepisów ustawowych i nie może opierać się na domniemaniu,
- ograniczenia nie mogą naruszać istoty ograniczanej wolności⁹.
Akceptując powyższy pogląd uczestnik postępowania wskazuje, że dopuszczalne jest ograniczanie wolności zrzeszeń ze względu na konieczność sprawowania nad nimi nadzoru. Jednakże kompetencje nadzorcze nie mogą być kompetencjami domniemanymi. Nie mogą nadto naruszać prawa do prywatności i autonomii informacyjnej członków stowarzyszeń.

D/

Podkreślić nadto należy, że kompetencje organu nadzorującego stowarzyszenia zostały w sposób znaczący ograniczone. Zgodnie z pierwotnym brzmieniem tego przepisu organ ten dysponował kompetencjami do:
- żądania dostarczenia przez zarząd stowarzyszenia, w wyznaczonym terminie, odpisów uchwał walnego zebrania członków (zebrania delegatów),
- przeglądania w lokalu stowarzyszenia, w obecności przedstawiciela władz stowarzyszenia, dokumentów związanych z jego działalnością oraz sporządzania z nich notatek, odpisów i wyciągów,
- delegowania swego przedstawiciela do uczestniczenia w walnym zebraniu członków (zebraniu delegatów), a także w posiedzeniu zarządu stowarzyszenia, którego przedmiotem obrad będzie sprawozdanie z wykorzystania środków pochodzących z dotacji, darowizn, spadków i zapisów oraz z ofiarności publicznej,
- żądania od władz stowarzyszenia niezbędnych wyjaśnień¹⁰.
Kompetencje te zostały ograniczone w sposób znaczący. W szczególności organ nie ma już prawa zapoznawać się z dokumentami związanymi z działalnością stowarzyszenia. Jednoznacznym zatem jest, iż intencją racjonalnie działającego ustawodawcy było, aby organ mógł żądać jedynie złożenia wyjaśnień, a gdy ich nie otrzymał albo wzbudziły one jego wątpliwości – aby mógł wszcząć odpowiednie postępowanie.

E/

Nie sposób zgodzić się zatem z postanowieniem wydanym przez Sąd I instancji, Sąd ten wywodzi kompetencję Prezydenta Miasta X z faktu, iż „informacja co do tego ilu członków skupia Stowarzyszenie wydaje się być niezwykle istotna z punktu widzenia zadań ustawowych jakie spełnia organ nadzorujący Stowarzyszenie” (uzasadnienie strona 4). Sąd w żaden sposób nie uzasadnia swojego stanowiska. Nie można domniemywać kompetencji organu administracji, w tym w tak istotnej materii jaką jest autonomia informacyjna jednostek, z samego faktu, iż informacja może być niezbędna organowi.
Nie sposób również zgodzić się ze stanowiskiem, iż bez podania co najmniej nazwisk członków, niemożliwa jest jakakolwiek weryfikacja liczby członków Stowarzyszenia. W toku postępowania nadzorczego Stowarzyszenie Ekologiczne złożyło informację o liczbie członków Stowarzyszenia, a prezes Stowarzyszenia gotów był złożyć w toku postępowania administracyjnego, pod rygorem odpowiedzialności karnej, zeznanie, co do liczby członków Stowarzyszenia. Możliwa była zatem weryfikacja liczby członków Stowarzyszenia Ekologicznego bez konieczności uzyskiwania imiennej listy jego członków.
Zgodzić się w końcu należy z Generalnym Inspektorem Ochrony Danych Osobowych, który podkreślił, iż kompetencję do otrzymania danych osobowych członków Stowarzyszenia ma jedynie ten organ, który zgodnie z przepisami prawa uprawniony jest do badania czy podjęta przez Stowarzyszenie uchwała jest zgodna z prawem lub statutem – tj. sąd powszechny, a nie organ nadzorujący Stowarzyszenie.

D o w ó d: decyzja z dnia 15 lutego 2006 roku – w aktach sprawy.

Nie można podzielić stanowiska Sądu, że w takim przypadku organ nadzorujący nie ma w istocie żadnych kompetencji. Kompetencje te wynikają z art. 25 Prawa o stowarzyszeniach.

III.

Zgodnie z art. 16 § 1 kpa, decyzje od których nie służy odwołanie w administracyjnym toku instancji są ostateczne. Uchylenie lub zmiana takich decyzji może nastąpić tylko w wypadkach przewidzianych w kodeksie lub ustawach szczególnych. Przepis ten ustanawia zasadę ogólną trwałości ostatecznych decyzji administracyjnych. W myśl tego przepisu wszystkie organy administracji, jak również sądy, są związane ostatecznymi decyzjami administracyjnymi do czasu ich wzruszenia w trybie przepisów kpa.
W niniejszej sprawie wydana została decyzja Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych z dnia ... 2006 roku, sygn. akt ... . Decyzją tą organ administracji nakazał Prezydentowi Miasta X zaprzestania żądania udostępniania przez Stowarzyszenie Ekologiczne danych osobowych wszystkich jego członków, w związku z nadzorem sprawowanym nad działalnością tego Stowarzyszenia. Decyzja ta jest decyzją ostateczną i wiąże zarówno wnioskodawcę, jak i sądy orzekające w tej sprawie.
W decyzji tej organ orzekł, iż żądanie udostępnienia przez Stowarzyszenie danych osobowych jego członków jest działaniem bezprawnym. Zgodnie z treścią art. 7 Konstytucji RP oraz art. art. 6 kpa organy władzy publicznej działają na podstawie oraz w granicach prawa. Wobec powyższego zakaz nałożony przez GIODO na Prezydenta Miasta X zabrania żądania od Stowarzyszenia przedłożenia imiennej listy swoich członków. Tym samym organ nadzoru nie ma podstawy prawnej do żądania nałożenia na Stowarzyszenie grzywny. Działanie Stowarzyszenia było zgodne z prawem. Stowarzyszenie udzieliło organowi nadzoru wszelkich niezbędnych wyjaśnień – w tym liczby członków stowarzyszenia – do żądania których organ był uprawniony, zaś Stowarzyszenie zobowiązane.
Jako, że Sąd jest związany tą decyzją winien oddalić wniosek Prezydenta Miasta X o nałożenie grzywny na Stowarzyszenie Ekologicze.

IV.

W myśl art. 233 kpc sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału. Z przepisu tego wynika zasada swobodnej oceny dowodów. Granice swobodnej oceny dowodów wyznaczają trzy czynniki: logiczny, ustawowy i ideologiczny. Czynnik logiczny oznacza, że sąd ma obowiązek wyprowadzenia z zebranego w sprawie materiału dowodowego wniosków logicznie prawidłowych, stanowiących logiczną całość¹¹. Sąd nie może wyprowadzać z materiału dowodowego wniosków, które z dowodów nie wynikają¹². Zgodnie z utrwalonym poglądem orzecznictwa Sądu Najwyższego Sąd narusza zasadę swobodnej oceny dowodów w szczególności poprzez dowolną ocenę zebranego materiału, brak wszechstronnej oceny wszystkich istotnych dowodów albo ich ocenę sprzeczną z zasadami logicznego powiązania wniosków z ustalonym stanem faktycznym¹³.
Niezależnie od powyższego, w myśl art. 328 § 2 kpc, uzasadnienie wyroku powinno zawierać w szczególności wskazanie podstawy faktycznej rozstrzygnięcia, a mianowicie: ustalenie faktów, które Sąd uznał za udowodnione, dowodów na których się oparł i przyczyn, dla których innym dowodom odmówił wiarygodności i mocy dowodowej. Jak wskazuje Sąd Najwyższy, zarzut naruszenia art. 328 § 2 kpc jest skuteczny, gdy uzasadnienie orzeczenia pozbawione jest elementów określonych tym przepisem¹⁴. Jak wskazuje orzecznictwo przepis art. 233 § 1 kpc przy uwzględnieniu treści art. 328 § 2 kpc nakłada na sąd orzekający obowiązek:
· po pierwsze, wszechstronnego rozważenia zebranego w sprawie materiału,
· po drugie, uwzględnienia wszystkich dowodów przeprowadzonych w postępowaniu,
· po trzecie, skonkretyzowania okoliczności towarzyszących przeprowadzeniu poszczególnych dowodów mających znaczenie dla oceny ich mocy i wiarygodności,
· po czwarte, wskazania jednoznacznego kryterium oraz argumentacji pozwalającej – wyższej instancji i skarżącemu – na weryfikację dokonanej oceny w przedmiocie uznania dowodu za wiarygodny bądź też jego zdyskwalifikowanie,
· po piąte, przytoczenia w uzasadnieniu zaskarżonego orzeczenia dowodów, na których sąd się oparł, i przyczyn, dla których innym dowodom odmówił wiarygodności¹⁵.

Sąd Rejonowy naruszył zasadę swobodnej oceny dowodów oraz w sposób nienależyty uzasadnił zaskarżone postanowienie. Sąd Rejonowy nałożył na Stowarzyszenie grzywnę w wysokości 1.500,00 złotych bez jakiegokolwiek zbadania zarówno stanu majątkowego samego Stowarzyszenia, jak i stanu majątkowego jego członków.
Zważyć należy, iż grzywna ma charakter sankcji administracyjnej. Nakładając ją co najmniej przez analogię stosować należy zasady wymiaru kary przewidziane w art. 53 § 1 i 2 kk. Sąd winien zbadać i rozważyć w szczególności motywację organów Stowarzyszenia, zgodność z prawem ich dotychczasowego działania, a także wpływ wysokości grzywny na sytuację Stowarzyszenia. Sąd Rejonowy w ogóle nie rozważył tych kwestii ograniczając się do lakonicznego stwierdzenia, że grzywna w kwocie 1.500,00 złotych nie jest zbyt wygórowana, a jednocześnie jest na tyle wysoka, że ukarane Stowarzyszenie nie może jej zignorować, przez co zastosowany środek może spełnić swoje zadanie. Sąd Rejonowy w żaden sposób nie uzasadnił tego stanowiska.
W konsekwencji stwierdzić należy, że nie rozpoznał on istoty sprawy, do której należy również kwestia wysokości grzywny możliwej do nałożenia w trybie przepisów Prawo o stowarzyszeniach.
Mając powyższe na uwadze wnoszę, jak na wstępie.

V.

Opłatę sądową w kwocie 40,00 złotych uiszczono stosownie do treści art. 23 pkt 1, w związku z art. 18 ust. 2 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych.

/adwokat Tomasz Grzybkowski, adwokat Tomasz Guzek/

Załączniki:
1. 40,00 złotych w znakach opłaty sądowej,
2. odpis apelacji.

¹ Wyrok TK z dnia 28 czerwca 2000 roku, K 25/99, OTK 2000/5/141, pod. wyrok TK z dnia 8 czerwca 1999 roku, SK 12/98, OTK 1999/5/96 oraz wyroki SN z dnia 8 maja 1998 roku, I CKN 664/97, OSNC 1999/1/7, z dnia 18 września 1998 roku, III CZP 32/98, OSNC 1999/1/2 i wiele innych.
² Wyrok TK z dnia 14 listopada 2000 roku, OTK 2000/7/259.
³ M. Zieliński: Wyznaczniki reguł wykładni prawa, RPEiS 1998/3-4, s. 14, tenże: Wykładnia prawa. Zasady, reguły, wskazówki, Warszawa 2002, s. 228 oraz L. Morawski: Wykładnia w orzecznictwie sądów, Toruń 2002, s. 100.
⁴ Interpreting statutes. A Comparative Study, pod red. D. M. MacCormick i R. Summers, Dartmouth, Worcester 1991, s. 382.
⁵ L. Morawski: Wykładnia w orzecznictwie sądów, Toruń 2002, s. 168.
⁶ Wyrok TK z dnia 10 lipca 2000 roku, SK 12/99, OTK 2000/5/143.
⁷ Orzeczenie TK z dnia 15 lipca 1996 roku, K 5/96, OTK 1996/4/30.
⁸ Orzeczenie TK z dnia 4 października 1995 roku, K 17/93, OTK 1994, część I, s. 92, pod. wyrok TK z dnia 8 maja 2000 roku, SK 22/99, OTK 2000/4/107.
⁹ Orzeczenie TK z dnia 21 listopada 1995 roku, K 12/95.
¹⁰ Art. 25. 1. Organ nadzorujący ma prawo:
1) żądać dostarczenia przez zarząd stowarzyszenia, w wyznaczonym terminie, odpisów uchwał walnego zebrania członków (zebrania delegatów),
2) przeglądać w lokalu stowarzyszenia, w obecności przedstawiciela władz stowarzyszenia, dokumenty związane z jego działalnością oraz sporządzać z nich notatki, odpisy i wyciągi,
3) delegować swego przedstawiciela do uczestniczenia w walnym zebraniu członków (zebraniu delegatów), a także w posiedzeniu zarządu stowarzyszenia, którego przedmiotem obrad będzie sprawozdanie z wykorzystania środków pochodzących z dotacji, darowizn, spadków i zapisów oraz z ofiarności publicznej,
4) żądać od władz stowarzyszenia niezbędnych wyjaśnień.
¹¹ T. Ereciński, J. Gudowski, M. Jędrzejewska, Komentarz do kodeksu postępowania cywilnego, Część I, Postępowanie rozpoznawcze, Tom I, Warszawa 1999, s. 440.
¹² Orzeczenia SN z dnia 26 listopada 1949 roku, WaC 154/49, DPP 3/1950, z dnia 29 sierpnia 1974 roku, I CR 338/74, Biuletyn SN 1974/12/227 oraz z dnia 20 marca 1980 roku II URN 175/79, OSNCP 1980/10/200.
¹³ Wyrok SN z dnia 27 września 2002 roku, II CKN 817/00, LEX nr 56906, wyrok SN z dnia 19 czerwca 2001 roku, II UKN 423/00, OSNP 2003/5/137, wyrok SN z dnia 10 listopada 1999 roku, I PKN 361/99, OSNAPiUS 2001/7/216, wyrok SN z dnia 5 sierpnia 1999 roku, II UKN 76/99, OSNAPiUS 2000/19/732 i wiele innych.
¹⁴ Postanowienie SN z dnia 23 stycznia 2001 roku, IV CKN 970/00, LEX nr 52753.
¹⁵ Wyrok SN z dnia 29 września 2000 roku, V CKN 94/00, LEX nr 52589.

Wniosek o zniesienie współwłasności w spornej nieruchomości

UWAGA - poniższy materiał jest jednym z dowodów specjalizacji Kancelarii Adwokackiej Grzybkowski-Guzek, mieszczącej się w Poznaniu, przy ulicy Dominikańskiej 3. Serwis internetowy Kancelarii pod adresem: www.grzybkowski-guzek.pl

W przytoczonym piśmie wnioskodawczyni domaga się zniesienia współwłasności spornej nieruchomości, poprzez ustanowienie odrębnych własności lokali dla wszystkich lokali samodzielnych znajdujących się w budynku. Zdaniem wnioskodawczyni niezbędne jest również zasądzenie rekompensat z tytułu poniesionych nakładów, z tytułu kosztów zarządzania nieruchomością, utraty wartości lokalu użytkowego, utraty dochodu z lokali.

---

Poznań, dnia ……………………… roku

w sprawie z wniosku:
„A”



III Wydział Cywilny
Sądu Rejonowego
w POZNANIU


W imieniu uczestniczki postępowania „B”, z powołaniem się na pełnomocnictwo w aktach sprawy, wnoszę o:

I. zniesienie współwłasności spornej nieruchomości, poprzez ustanowienie odrębnych własności lokali dla wszystkich lokali samodzielnych znajdujących się w budynku położonym na przedmiotowej nieruchomości określonymi w opiniach biegłego …………………… z dnia ………………………………… roku oraz opiniami uzupełniającymi z dnia …………… roku, …………………… roku, …………………… roku, i przyznanie:
a) na wyłączną własność wnioskodawczyni:
- lokalu użytkowego A-1 (pustostan),
- lokali mieszkalnych położonych od ul. ……………… oznaczonych jako samodzielne lokale nr …… (mieszkanie nr …) i … (mieszkanie nr ……),
- lokali mieszkalnych położonych od ul. ……………… oznaczonych jako samodzielne lokale nr … (mieszkania nr … i …), …. (mieszkania nr …… i ……), …… (mieszkanie nr ……), …. (mieszkanie nr …) i …. (pracownia plastyczna z pokojem nr ……),
b) na wyłączną własność uczestnika „C” lokalu położonego od ul. ……………… oznaczonego jako samodzielny lokal nr … (mieszkania nr … i …),
c) do współwłasności:
„B” w 19/60 części,
„C” w 1/60 części,
„D” w 20/60 części,
„E” w 20/60 części
- lokali użytkowych ……… (K.........) i …… (H........),
- lokali mieszkalnych położonych od ul. ……………… oznaczonych jako samodzielne lokale nr …, …, …, …, … i … (mieszkania nr …, …, …, …, … i …),
- lokalu mieszkalnego położonego od ul. ……………………….. oznaczonego jako samodzielny lokal nr … (mieszkania nr … i …),
- garażu.

II. zasądzenie na rzecz uczestniczki postępowania „B” od wnioskodawczyni kwoty ………………. złotych, w tym:
- …………………….. złotych z tytułu nakładów poczynionych przez uczestniczkę postępowania na całą nieruchomość oraz lokale B -1, 2 i 3,
- …………………. złotych z tytułu kosztów zarządu nieruchomością,
- …………………. złotych z tytułu utraty wartości lokalu użytkowego B-1 (K.......) wskutek działań wnioskodawczyni,
- ………………… złotych z tytułu utraconego przez uczestniczkę postępowania dochodu z lokali B - …, …, … i … od ul. ………….. i nr … od ul. ………… pozostających niewynajętymi wskutek działań przedsięwziętych przez wnioskodawczynię,

III. zasądzenie na rzecz uczestniczki postępowania „B” od uczestnika postępowania …………………… kwoty ………………… złotych, z tytułu wynagrodzenia z tytułu zarządu nieruchomością,

IV. przeprowadzenie dowodu z opinii:
· biegłego z dziedziny zarządzania nieruchomościami na okoliczność ustalenia wartości wynagrodzenia należnego uczestniczce postępowania „B” z tytułu zarządzania nieruchomością w okresie od ………………… roku do chwili obecnej,
· uzupełniającej biegłego z dziedziny wyceny nieruchomości na okoliczność ustalenia wartości nakładów poczynionych przez uczestniczkę postępowania „B” na lokal mieszkalny nr ….




U Z A S A D N I E N I E



I.

Współwłaścicielami nieruchomości położonej w Poznaniu, przy ul. ………………… i …………………, dla której Sąd Rejonowy w Poznaniu prowadzi księgę wieczystą KW nr …………., są:
· ……………… – w 48/120 częściach,
· …………………… – w 12/120 częściach,
· „B” – w 19/120 częściach,
· „C” – w 20/120 częściach,
· „D” – w 20/120 częściach,
· „E” – w 1/120 części.

Dowód: akta księgi wieczystej KW ……….

Zgodnie z przeprowadzonymi w toku postępowania opiniami biegłych na nieruchomości można wyodrębnić …… lokali, w tym:
· trzy lokale użytkowe - A-1 (pustostan), B-1 (K.........) i C-1 (H..........),
· piętnaście lokali mieszkalnych:
· od ul. …………………:
· na parterze: lokal nr … (mieszkanie nr …),
· na I piętrze: lokal nr … (mieszkanie nr …) i nr … (mieszkanie nr …),
· na II piętrze: lokal nr … (mieszkanie nr …) i nr … (mieszkania nr … i …),
· na III piętrze: lokal nr … (mieszkanie nr …) i nr … (mieszkanie nr …),
· na IV piętrze: lokal nr … (mieszkanie nr …) i nr … (mieszkanie nr …),
· od ul. ……………………………:
· na I piętrze: lokal nr … (mieszkania nr … i …),
· na II piętrze: lokal nr … (mieszkania nr … i …),
· na III piętrze: lokal nr … (mieszkania nr … i …),
· na IV piętrze: lokal nr … (mieszkanie nr …), nr … (mieszkanie nr …) i nr … (pracownia plastyczna z pokojem nr …),
oraz garaż.

Dowód: opinie biegłych w aktach sprawy.

II.

Uczestniczka postępowania wnosi o ustanowienie odrębnej własności lokali wskazanych w pkt. I uzasadnienia.
Jak podkreśla orzecznictwo, jeżeli zniesienie współwłasności nieruchomości budynkowo - mieszkaniowej może nastąpić przez podział fizyczny z utrzymaniem dotychczasowego stanu użytkowania poszczególnych współwłaścicieli, to społeczno-gospodarcze przeznaczenie takiej własności, zapewniające współwłaścicielom odrębne mieszkania, nakazuje dać pierwszeństwo temu podziałowi - jeśli wszyscy zainteresowani tego pragną - i to nawet w tym wypadku, gdy przewidywane koszty odpowiedniej adaptacji przekroczą nieco kryteria ekonomicznej opłacalności takiego podziału¹.
Każdy z uczestników postępowania wyraża zgodę na podział fizyczny nieruchomości. Ewentualne spory dotyczą jedynie przydziału poszczególnych lokali na własność poszczególnych uczestników. Wniosek o zniesienie współwłasności poprzez ustanowienie odrębnej własności lokali jest uzasadniony i winien zostać uwzględniony.

III.

Uczestniczka postępowania wnosi o przyznanie lokali na wyłączną własność oraz współwłasność uczestników postępowania, jak w pkt. I petitum niniejszego pisma.
Powyższy podział odpowiada wysokości udziałów uczestników postępowania w nieruchomości, której dotyczy podział. W wyniku podziału wnioskodawczyni oraz uczestnik postępowania …………………… otrzymają część nieruchomości o wartości ………………… złotych, stanowiącej 55,35% powierzchni nieruchomości. Pozostali uczestnicy postępowania otrzymają część nieruchomości o wartości …………………… złotych, stanowiącej 44,65% powierzchni nieruchomości.

Dowód: opinia biegłego nr … z dnia …………………… roku, na okoliczność wartości i wielkości lokali, w aktach sprawy.

Przydzielając lokale Sąd powinien wziąć pod uwagę, iż wartość części nieruchomości, która ma zostać przyznana wnioskodawczyni, w szczególności lokalu użytkowego A-1, uległa zmniejszeniu wskutek działań wnioskodawczyni i odmowie wynajęcia przez nią wskazanego lokalu. Ponadto, wskutek proponowanego podziału, wnioskodawczyni oraz uczestnik postępowania ……………… otrzymają udział w nieruchomości wspólnej o 11% wyższy niż udział pozostałych uczestników postępowania.
Zaproponowany przez uczestniczkę podział nieruchomości odpowiada zatem wielkości udziałów uczestników postępowania w przedmiotowej nieruchomości oraz zasadom współżycia społecznego.

IV.

„B” wnosi o zasądzenie na jej rzecz od wnioskodawczyni kwoty …………… złotych. Na kwotę tę składają się roszczenia z tytułu:
· nakładów poczynionych przez uczestniczkę postępowania na budynek położony na przedmiotowej nieruchomości,
· nakładów poczynionych przez uczestniczkę postępowania na lokal mieszkalny nr … i nr … oraz lokal użytkowy … (kominek),
· kosztów zarządu nieruchomością od 1980 roku do dnia dzisiejszego,
· utraty wartości lokalu użytkowego … (kominek) wskutek działań wnioskodawczyni,
· utraconego przez uczestniczkę postępowania dochodu z lokali …, …, … i … od ul. ………………. i nr … od ul. …………… pozostających niewynajętymi wskutek działań przedsięwziętych przez wnioskodawczynię.
Uczestniczka postępowania dochodzi roszczeń własnych przysługujących jej na podstawie przepisów kodeksu cywilnego w związku z faktem, iż jest ona współwłaścicielką nieruchomości, a także roszczeń przysługujących uczestnikom postępowania „D” i „E”, przeniesionym na uczestniczkę „B” na podstawie umowy z dnia ………………… roku.

Dowód: umowa z dnia ……………… roku.

A/

„B” dochodzi od wnioskodawczyni roszczeń z tytułu:
· nakładów udokumentowanych poczynionych na całą nieruchomość,
· nakładów udokumentowanych poczynionych na lokale …, … i …,
· nakładów nieudokumentowanych.

1/

Łączna wartość nakładów udokumentowanych poczynionych przez uczestniczkę „B” na całą nieruchomość wynosi ………………… złotych.

Dowód: 1. dokumenty księgowe w aktach sprawy,
2. opinia biegłego nr … z dnia ………………… roku, w aktach sprawy.

2/

Łączna wartość nakładów udokumentowanych poczynionych przez uczestniczkę postępowania „B” na lokale … i … wynosi ………………… złotych.

Dowód: 1. dokumenty księgowe w aktach sprawy,
2. opinia biegłego nr … z dnia …………… roku, w aktach sprawy.

W pismach procesowych z dnia …………… roku oraz ……………… roku uczestniczka „B” zgłosiła do rozliczenia nakłady poczynione na lokale nr …, … i …. Uczestniczka szczegółowo wskazała co obejmowały te nakłady.

Dowód: pisma uczestniczki postępowania w aktach sprawy.

Biegły w swych opiniach oszacował jedynie wartość nakładów poczynionych na lokale nr … i nr …, pomijając nakłady poczynione na lokal nr ….

Dowód: opinie biegłych w aktach sprawy.

Wobec powyższego wniosek o przeprowadzenie dowodu z uzupełniającej opinii biegłego z dziedziny wyceny nieruchomości na okoliczność ustalenia wartości nakładów poczynionych przez uczestniczkę postępowania „B” na lokal mieszkalny nr … jest uzasadniony.
„B” szacuje wartość nakładów na lokal mieszkalny nr … na kwotę ……………… złotych.

Dowód: przesłuchanie stron

3/

Wartość nakładów nieudokumentowanych poczynionych na nieruchomość wynosi ………………… złotych. Nakłady te obejmują koszt pracy własnej uczestniczki „B” i uczestników postępowania „D” i „E” przy naprawach i remontach wykonywanych w budynku oraz drobne wydatki na zakup materiałów koniecznych do wykonania tych napraw.

Dowód: opinia biegłego nr … z dnia …………… roku, w aktach sprawy.

4/

Łączna wartość nakładów poczynionych przez „B” na przedmiotową nieruchomość wynosi …………… złotych.
W czasie dokonywania nakładów wnioskodawczyni była współwłaścicielką nieruchomości w ½ części. Wobec powyższego wniosek o zasądzenie od niej na rzecz uczestniczki postępowania kwoty ………………… złotych (½ x ……………… złotych) z tytułu poczynionych nakładów jest uzasadniony.

B/

Bezspornym jest, że uczestniczka postępowania „B” administruje przedmiotową nieruchomości od ……………… roku. Od tego czasu samodzielnie rozlicza i pobiera opłaty czynszowe, zajmuje się zlecaniem prac remontowych, przyjmuje interwencje lokatorów w sprawach dotyczących kamienicy. Z tytułu wykonywanej administracji budynku „B” nie pobierała żadnego wynagrodzenia.
Wynagrodzenie odpowiadające uzasadnionemu nakładowi pracy zarządcy wynosi 0,5 zł/m².

Dowód: opinia biegłego z dziedziny zarządzania nieruchomościami.

Uczestniczka dochodzi roszczeń z tytułu wynagrodzenia odpowiadającego uzasadnionemu nakładowi jej pracy w okresie od …………………… roku do dnia dzisiejszego.
Powierzchnia użytkowa budynku na przedmiotowej nieruchomości wynosi ………… m². Łączny okres zarządu wynosi ……… miesięcy. W czasie dokonywania nakładów wnioskodawczyni była współwłaścicielką nieruchomości w ½ części.
Jednocześnie od ……………… roku właścicielem nieruchomości w 1/10 części jest ……………………….
Łączna wysokość roszczeń uczestniczki postępowania wobec wnioskodawczyni z tytułu zarządu wynosi ………………… złotych (…………… m² x …… miesięcy x …… zł. x ½ = …………… złotych pomniejszona o kwotę należną uczestniczce od …………………… w wysokości ……………… złotych).

C/

W opinii z dnia ……………… roku biegły wycenił nieruchomość, określając wartość poszczególnych lokali.

Dowód: opinia biegłego nr … z dnia ………………… roku, w aktach sprawy.

Wartość lokalu użytkowego nr … przyjął na kwotę ………… zł., przyjmując stawkę …………… złotych za 1 m². Jednocześnie wartość położonego obok lokalu użytkowego nr … tzw. „Kominka” określił na kwotę ………… zł., przyjmując stawkę …………… zł. za 1 m².
Tymczasem oba lokale mają bowiem takie samo położenie oraz podobny metraż i wyposażenie w instalacje. Ponadto do lokalu będącego pustostanem przynależy powierzchnia użytkowa …… m². Zdaniem uczestniczki postępowania jedyną przesłanką dokonania takiej wyceny obu lokali, określenia tak znacznej różnicy w wartości obu lokali i tak niskiego oszacowania wartości lokalu …, jest fakt, iż lokal ten jest pustostanem od maja 2000 roku.
Lokal … uczestniczka postępowania „B” pozostawiła do dyspozycji wnioskodawczyni. Jest to w sprawie bezsporne. Od maja 2000 roku, wskutek braku zgody wnioskodawczyni na jego wynajęcie, lokal ten pozostaje pusty.

Dowód: przesłuchanie stron.

W sytuacji, gdyby lokal był wynajmowany, wartość 1 m2 lokalu byłaby równa wartości 1 m² lokalu … - „Kominka”.
Tym samym, wskutek działań zawinionych przez wnioskodawczynię, lokal ten pozostaje pusty, jego stan się pogarsza i traci on na wartości. Łączna kwota, o którą nastąpiło pogorszenie lokalu jest kwota ………… złotych, tj.:
o różnica pomiędzy wartością 1 m² lokalu gdyby nie był pustostanem a wartością w chwili obecnej: ………………… zł./m² – ………………. zł./m² = …………………… zł./m²,
o przemnożona przez liczbę metrów lokalu: …………… zł./m² * …………… m² = …………… zł.
Wnioskodawczyni domaga się zasądzenia na jej rzecz kwoty stanowiącej połowę utraconej wartości lokalu w wysokości ………………… złotych.

D/

Niezależnie od powyższej utraty wartości lokalu, lokal ten pozostaje pusty, niewynajęty od 1 maja 2000 roku. Biegły w swej opinii oszacował potencjalny roczny dochód z tytułu czynszu najmu dla tego lokalu na kwotę ……………… zł netto (……………… zł dochodu brutto – …………… kosztów), tj. ……………… zł. netto miesięcznie.
Uczestniczka nigdy nie sprzeciwiała się wynajęciu tego lokalu. Uczestniczka domaga się zasądzenia od wnioskodawczyni na jej rzecz kwoty stanowiącej połowę potencjalnego dochodu, który mogłaby wnioskodawczyni otrzymać wynajmując będący w jej posiadaniu lokal użytkowy w okresie od dnia 1 maja 2000 roku do dnia 31 stycznia 2004 roku, tj. kwotę …………… złotych (……………… zł/mies. * 45 miesięcy = …………… zł / 2 = ……………… zł).
Na nieruchomości znajdują się cztery lokale mieszkalne – pustostany: lokal nr …, ... i … od ul. …………. oraz nr … od ul. ………………. Lokale te są pustostanami:
· lokal nr … – od listopada 2003 roku,
· lokal nr … - od stycznia 1999 roku,
· lokal nr … – od lipca 1999 roku,
· lokal nr … – co najmniej od listopada 1995 roku.
Uczestniczka postępowania „B” wielokrotnie chciała wynająć powyższe lokale. Wnioskodawczyni nie wyrażała zgody na ich wynajem. Niezależnie od powyższego w …………………… roku wnioskodawczyni złożyła w Urzędzie Miasta w Poznaniu pismo, zgodnie z którym nie wyraża zgody na zameldowanie żadnej osoby na przedmiotowej nieruchomości.

Dowód: przesłuchanie stron.

W związku z tym uczestniczka postępowania domaga się zasądzenia od wnioskodawczyni na jej rzecz kwoty stanowiącej połowę potencjalnego dochodu, który mogłaby otrzymać wynajmując powyższe lokale w braku sprzeciwu wnioskodawczyni, tj. kwoty ……………… zł. Kwota ta została obliczona poprzez przemnożenie miesięcznego potencjalnego czynszu najmu lokalu netto przez liczbę miesięcy, gdy lokal jest pustostanem, albo (w odniesieniu do lokalu nr …) od dnia złożenia zastrzeżenia dotyczącego meldunku przez wnioskodawczynię:
· lokal nr … – ……………. zł./mies. (miesięczny czynsz najmu) * 3 mies. (lokal jest pustostanem od ……………-……………) = ……………… zł. / 2 = ………………… zł.
· lokal nr … – ……………… zł/mies. (miesięczny czynsz najmu) * 61 mies. (lokal jest pustostanem od ……………-……………) = ………………… zł. / 2 = …………… zł.
· lokal nr … – ………… zł/mies. (miesięczny czynsz najmu) * 55 mies. (lokal jest pustostanem od ………-……………) = ………… zł/ 2 = ……………… zł.
· lokal nr … - ……………… zł/mies. (miesięczny czynsz najmu) * 109 mies. (lokal jest pustostanem, wskutek zastrzeżenia wnioskodawczyni od ……………-……………) = ……………… zł/ 2 = ……………… zł.

Łączna wysokość roszczeń uczestniczki postępowania wobec wnioskodawczyni z tytułu utraconego przez uczestniczkę postępowania dochodu z lokali …, …, … i … od ul. ……… i nr … od ul. ……………… pozostających niewynajętymi wskutek działań przedsięwziętych przez wnioskodawczynię, wynosi ……………… złotych.

V.

Uczestniczka dochodzi od ………………… roszczeń z tytułu wynagrodzenia odpowiadającego uzasadnionemu nakładowi jej pracy z tytułu zarządu nieruchomością.
………………. jest właścicielem nieruchomości w 1/10 części od ………………… roku, tj. przez 49 miesięcy.
Łączna wysokość roszczeń uczestniczki postępowania wobec ………………… z tytułu zarządu wynosi ……………… złotych (………… m2 x 49 miesięcy x 0,5 zł. x 1/10).

VI.

Podstawą prawną wniosku o zniesienie współwłasności jest norma prawna wynikająca z art. 210 i 211 kc oraz art. 7 ust. 1 i 11 ustawy o własności lokali.
Podstawą prawną wniosku o zasądzenie od wnioskodawczyni na rzecz uczestniczki postępowania „B” kwoty z tytułu nakładów poczynionych na nieruchomość jest norma prawna wynikająca z art. 207 kc.
Podstawą prawną wniosku o zasądzenie od wnioskodawczyni oraz uczestnika postępowania …………… na rzecz uczestniczki postępowania „B” kwoty wynagrodzenia z tytułu sprawowania zarządu nieruchomością jest art. 205 kc.

VII.

Podstawą prawną wniosku o zasądzenie od wnioskodawczyni na rzecz uczestniczki postępowania „B” kwot z tytułu utraty wartości lokalu użytkowego … oraz utraconych przez uczestniczkę dochodów z lokali …, …, …, … i … stanowi norma prawna wynikająca z treści art. 415 kc.
Działanie uczestniczki ma charakter bezprawny i zawiniony. Zgodnie z art. 140 kc, granice wykonywania prawa własności określają ustawy i zasady współżycia społecznego. Działaniem bezprawnym naruszającym art. 140 jest zatem również wykonywanie prawa własności sprzeczne z zasadami współżycia społecznego.
Wnioskodawczyni wykonuje prawo własności w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego. Od szeregu lat zakazuje wynajmowania lokali …, …, …, … i ….. Jednocześnie twierdzi, iż lokale te znajdują się w dyspozycji uczestniczki „B”, która zajmuje te lokale ponad swój udział i winna się z tego tytułu rozliczyć. Wskutek tych działań lokale stanowią pustostany, niszczeją, tracą na wartości. Ich wynajęcie wskutek pogarszającego się stanu tych lokali jest coraz trudniejsze. Ponadto wszyscy uczestnicy postępowania tracą dochód, który mogliby z tych lokali uzyskać.
Takie działanie wnioskodawczyni stanowi nadużycie prawa, jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego, a tym samym stanowi naruszenie art. 140 kc.
Działanie wnioskodawczyni jest zawinione. W sposób umyślny zakazała ona wynajmowania lokali i w sposób umyślny nie wyraża zgody na ich wynajęcie. Zgłaszając takie zastrzeżenia i nie wyrażając zgody na wynajęcie lokali wnioskodawczyni musiała się liczyć z okolicznością utraty dochodu przez wszystkich uczestników postępowania oraz utraty wartości przez nieruchomość.
Powyższe uzasadnia zasądzenie od wnioskodawczyni na rzecz uczestniczki kwoty odszkodowania wskazanej w petitum pisma.
Jednocześnie uczestniczka postępowania zaprzecza twierdzeniom wnioskodawczyni zawartym w piśmie z dnia …………… roku. Nieprawdziwymi są twierdzenia odnośnie lokali nr …, …, … i …. Uczestniczka „B” wielokrotnie informowała wnioskodawczynię o możliwości wynajęcia tych lokali na co wnioskodawczyni nie wyrażała zgody.

Dowód: przesłuchanie stron.

Uczestniczka zaprzecza aby nienależycie były rozliczane koszty z tytułu poboru wody i wywozu śmieci. Fakty te nie znajdują oparcia w zebranym w sprawie materiale dowodowym.

Wobec powyższego wniosek jest uzasadniony.



/adwokat Tomasz Grzybkowski, adwokat Tomasz Guzek/


Załącznik:
1. umowa z dnia ……………… roku,
2. 5 odpisów pisma wraz z załącznikiem.

¹ Postanowienie SN z 26 października 1976 roku, III CRN 227/76, OSNC 1977/5-6/98.

Czy oderwany ptak jest wart 50, czy 1000 złotych - czyli szkoda powstała w dziele sztuki

UWAGA - poniższy materiał jest jednym z dowodów specjalizacji Kancelarii Adwokackiej Grzybkowski-Guzek, mieszczącej się w Poznaniu, przy ulicy Dominikańskiej 3. Serwis internetowy Kancelarii pod adresem: www.grzybkowski-guzek.pl

Kwota 250 złotych jest przy różnego rodzaju wybrykach chuligańskich kwotą „magiczną” – przekroczenie jej decyduje o tym, czy mamy do czynienia jeszcze z wykroczeniem, czy już z przestępstwem. Opisana sprawa dotyczy przypadku szczególnego – zniszczenia przedmiotu będącego dziełem artystycznym.
Policja szacując stratę wyliczyła wartość uszkodzenia na 50 złotych. Zdaniem właściciela przedmiotu – ławki artystycznej, szkoda przekracza 1000 złotych. W związku z tym należy traktować całe zdarzenie jako przestępstwo.
Kancelaria podnosi, że podczas postępowania nie zlecono specjalistycznego oszacowania powstałej szkody.

---

Poznań, dnia 27 marca 2007 roku

Z A Ż A L E N I E

w sprawie pokrzywdzonej:
.. Sp. z o.o.

Sygn. akt ..



I Wydział Postępowania Przygotowawczego
Prokuratury Okręgowej
ul. Polna 13
60-535 Poznań

za pośrednictwem:

Prokuratury Rejonowej
Poznań-Stare Miasto
Ul. Młyńska 11a
61-730 Poznań


W imieniu pokrzywdzonej .. Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w Poznaniu, z powołaniem się na załączone pełnomocnictwo, wnoszę

z a ż a l e n i e

na postanowienie Policji z dnia 17 marca 2006 roku, wydane w sprawie o sygnaturze akt .., w przedmiocie umorzenia dochodzenia prowadzonego w sprawie, zatwierdzone przez Prokuratora Prokuratury Rejonowej Poznań Stare Miasto w dniu 24 marca 2006 roku, pod sygn. ...





Postanowienie to zaskarżam w całości i wnoszę o:

I. uchylenie zaskarżonego postanowienia i przekazanie sprawy do dalszego prowadzenia,

II. ozważenie możliwości przychylenia się do zażalenia przez Prokuraturę Rejonową w oparciu o normę prawną wynikającą z treści art. 463 § 1 w związku z art. 465 § 1 kodeksu postępowania karnego.

Zaskarżonemu postanowieniu zarzucam:


I. obrazę przepisów postępowania mającą wpływ na treść postanowienia - art. 167 kpk w związku z art. 2 § 1 pkt. 1 i 3 oraz art. 9 § 1 kpk poprzez nieprzeprowadzenie postępowania dowodowego w sposób zmierzający do określenia, czy fakty podane w zawiadomieniu o popełnieniu przestępstwa miały miejsce oraz czy wyczerpują one znamiona czynu zabronionego, prowadzące w konsekwencji do błędu w ustaleniach faktycznych i przyjęcia, iż brak jest danych uzasadniających fakt popełnienia przestępstwa w stosunku do czynu objętego zawiadomieniem,

II. obrazę prawa materialnego poprzez dobranie błędnej kwalifikacji czynu z art. 288 § 1 kk i niezastosowanie art. 278 § 1 kk w zw. z art. 13 § 1 kk w zw. z art. 11 § 2 kk.



U Z A S A D N I E N I E

I.

Policja postanowieniem z dnia 17 marca 2006 roku zatwierdzonym postanowieniem Prokuratura Prokuratury Rejonowej Poznań Stare Miasto z dnia 24 marca 2006 roku umorzyła postępowanie w sprawie uszkodzenia w dniu 8 stycznia 2006 roku ławki artystycznej znajdującej się na terenie .. w Poznaniu. Umorzenie postępowania uzasadniono tym, że powyższe zachowanie nie wykazuje ustawowych znamion czynu zabronionego wskazanego w art. 288 § 1 kk.
W ocenie skarżącego powyższe postanowienie jest niezasadne i winno ulec uchyleniu.


II.

W toku postępowania organ prowadzący dochodzenie w niniejszej sprawie w rażący sposób naruszył art. 167 kpk w zw. z art. 2 § 1 pkt. 1 i 3 oraz art. 9 § 1 kpk. Jak wskazuje doktryna „z przepisu tego należy interpretować obowiązek przeprowadzenia wszelkich dowodów dostępnych organom procesowym, które mogą się przyczynić do wyjaśnienia okoliczności sprawy”¹. Zaniechanie sięgnięcia po dostępny organowi dowód może być oceniane jako względny powód odwoławczy w rozumieniu art. 438 pkt. 2 kpk².
Czynności przeprowadzone przez organ należy uznać za niewystarczające i nieprowadzące do wyjaśnienia okoliczności popełnienia czynów, o których popełnieniu zawiadomili pokrzywdzeni. W toku postępowania organ nie przeprowadził dowodów mających na celu ustalenie przebiegu zdarzeń oraz wartości mienia stanowiącego przedmiot przestępstwa. Przede wszystkim wskazać tu należy dowód z opinii biegłych co do ustalenia wysokości szkody poniesionej przez pokrzywdzoną w wyniku zniszczenia artystycznej ławki. Nie przeprowadzono również dowodu z dostępnych dokumentów, w tym umowy z wykonawcą wspomnianej ławki w celu określenia jej wartości oraz nagrań pochodzących z systemu monitoringu terenu ... Ponadto organ nie przesłuchał w dostatecznym stopniu ogółu świadków zdarzenia w szczególności pracowników ochrony, którzy doprowadzili do ujęcia sprawcy na gorącym uczynku.
Nieprzeprowadzenie dowodów spowodowało błąd organu w ustaleniach faktycznych i stwierdzenie, że popełniony czyn nie spełnił znamion przestępstwa.
Wobec powyższego wniosek jak w petitum zażalenia jest uzasadniony.


III.

Zgodnie z art. 288 § 1 kk kto cudzą rzecz niszczy, uszkadza lub czyni niezdatną do użytku, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5. Warunkiem przypisania sprawcy odpowiedzialności za przestępstwo z art. 288 kk jest wystąpienie szkody majątkowej. Wysokość tej szkody – 250 złotych decyduje czy mamy do czynienia z przestępstwem (gdy przekracza tą kwotę) czy też wykroczeniem określonym w art. 124 kodeksu wykroczeń (gdy szkoda jest niższa). Natomiast zgodnie z art. 278 § 1 kk kto zabiera w celu przywłaszczenia cudzą rzecz ruchomą podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

W niniejszej sprawie bezsporny jest fakt uszkodzenia ławki artystycznej znajdującej się na terenie .. w Poznaniu. Zdarzenie to miało miejsce w obecności świadków – pracowników agencji ochrony osób i mienia zatrudnionych przez ... Bezsporne jest też to, iż osoba która uszkodziła ławkę została ujęta na gorącym uczynku przestępstwa przez wspomnianych pracowników ochrony. Uszkodzenie to polegało na oderwaniu od ławki będącej dziełem artystycznym o dużej wartości jej części składowej - metalowej rzeźby w kształcie ptaka. Powyższe działanie sprawcy zmniejszyło istotnie artystyczną oraz materialną wartość dzieła jako całości i tym samym doprowadziło do wystąpienia szkody majątkowej poniesionej przez pokrzywdzoną. Policja błędnie uznała, iż szkoda ta wyniosła 50,00 zł. Szkoda ta jest szacowana na co najmniej 1000,00 zł i winna być dokładnie obliczona w oparciu o opinię biegłego oraz dokumenty – umowę z wykonawcą ławki i fakturę za jej wykonanie. Powyższe uzasadnia przypisanie sprawcy czynu z art. 288 § 1 kk.

Należy ponadto dodać, iż sprawca zamierzał wspomnianą rzeźbę zabrać w celu przywłaszczenia, a w chwili ujęcia swoim zachowaniem, bezpośrednio zmierzał do realizacji tegoż zamiaru. Gdyby nie interwencja pracowników ochrony, sprawcy udałoby się ten zamiar zrealizować. Zachowanie takie spełnia znamiona przestępstwa usiłowania kradzieży czyli czynu z art. 278 § 1 kk w zw. art. 13 kk.

W związku z powyższym przedmiotowy czyn można zakwalifikować nie tylko jako uszkodzenie rzeczy, ale również jako usiłowanie kradzieży. Wyczerpuje on bowiem znamiona określone w dwóch albo więcej przepisach ustawy karnej. Mamy więc do czynienia z określonym w art. 11 § 2 kk zbiegiem przepisów.

W ocenie skarżącego okoliczności popełnienia czynu nie budzą wątpliwości i wypełnia on znamiona czynu określonego w art. 288 kk i art. 278 § 1 kk w zw. z art. 13 kk, w zw. z art. 11 § 2 kk. Przyjęcie więc, iż zachowanie będące przedmiotem postępowania nie wypełnia znamion czynu zabronionego wydaję się bezpodstawne.


IV.

Z powyższych przyczyn żalący się wnosi jak w petitum zażalenia, gdyż brak było podstaw do umorzenia dochodzenia w niniejszej sprawie. Podstawą procesową żądania uchylenia zaskarżonego postanowienia i przekazania sprawy do dalszego postępowania jest przepis art.306 § 1 kodeksu postępowania karnego.



/adwokat Tomasz Grzybkowski, adwokat Tomasz Guzek/


Załączniki:
1. odpis zażalenia,
2. pełnomocnictwo.

¹ P. Hofmański, E. Sadzik, K. Zgryzek „Kodeks postępowania karnego. Tom I”, Warszawa 2004, s. 681 i cyt. tam literatura.
² Tamże, s. 681; por. też wyrok SN z 18 grudnia 1973 roku, V KRN 449/73, OSNKW 1974/5/99.

Rozrzutny klient banku - bezbronny w sądzie?

UWAGA - poniższy materiał jest jednym z dowodów specjalizacji Kancelarii Adwokackiej Grzybkowski-Guzek, mieszczącej się w Poznaniu, przy ulicy Dominikańskiej 3. Serwis internetowy Kancelarii pod adresem: www.grzybkowski-guzek.pl

Sąd wydał wyrok w sprawie klienta banku, który miał pobrać z rachunku (za pomocą kart bankowych) kwoty znacznie przekraczające dopuszczalne limity. Oskarżony został uznany winnym oszustwa.
Kancelaria we wniesionej apelacji wykazuje szereg popełnionych podczas procesu błędów, związanych głównie z błędną interpretacją dowodów, pominięciem istotnych w sprawie okoliczności, jak również – niepełnym uzasadnieniem wyroku.

---

Poznań, dnia 6 kwietnia 2007 roku

A P E L A C J A

w sprawie oskarżonego:
____________________

sygn. akt V K .../02


IV Wydział Karny-Odwoławczy
Sądu Okręgowego
w POZNANIU

za pośrednictwem

V Wydziału Grodzkiego
Sądu Rejonowego
w P O Z N A N I U


W imieniu oskarżonego _______________, z powołaniem się na pełnomocnictwo w aktach sprawy, na zasadzie art. 444 kpk. wnoszę

a p e l a c j ę

od wyroku Sądu Rejonowego w Poznaniu z dnia 27 września 2005 roku, wydanego w sprawie V K .../02.
Wyrok ten zaskarżam w całości na korzyść oskarżonego i, na podstawie art. 427 § 1 kpk w związku z art. 437 § 1 kpk, wnoszę o:

zmianę zaskarżonego wyroku i uniewinnienie oskarżonego,

ewentualnie o:

uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi Rejonowemu w Poznaniu do ponownego rozpatrzenia.

Na podstawie art. 427 § 2 kpk w związku z art. 438 pkt 2 i 3 kpk zaskarżonemu wyrokowi zarzucam:

I. obrazę przepisów postępowania mającą wpływ na treść orzeczenia – art. 410 kpk poprzez:
- oparcie orzeczenia na ustaleniach dowolnych i nieznajdujących podstawy w materiale dowodowym zebranym w sprawie,
- pominięcie istotnych okoliczności ujawnionych w toku postępowania,

II. obrazę przepisów postępowania mającą wpływ na treść orzeczenia – art. 167 kpk, art. 2 § 1 pkt. 1 i 3 kpk, art. 9 § 1 kpk oraz art. 174 kpk poprzez nieprzeprowadzenie wszystkich dowodów niezbędnych do wszechstronnego wyjaśnienia sprawy, w szczególności do stwierdzenia, czy oskarżony działał w zamiarze kierunkowym popełnienia zarzucanego mu przestępstwa oszustwa,

III. obrazę przepisów postępowania mającą wpływ na treść orzeczenia –art. 4 i 7 kpk, poprzez przekroczenie zasady swobodnej oceny dowodów i zasad prawidłowego rozumowania oraz przyjęcie wniosków niewynikających z ustalonych przez Sąd Rejonowy przesłanek, prowadzącą w konsekwencji do błędu w ustaleniach faktycznych i uznania, iż oskarżony popełnił przestępstwo oszustwa na szkodę ___________ S.A. I Oddział w Poznaniu,

IV. obrazę przepisów postępowania, mającą wpływ na rozstrzygniecie sprawy - art. 424 § 2 kpk w zw. art. 4 kpk w zw. z art. 53 § 1 kk poprzez niewykazanie i niewyjaśnienie w treści uzasadnienia wyroku okoliczności, którymi kierował się Sąd wymierzając oskarżonemu karę,

V. obrazę przepisów postępowania, mającą wpływ na rozstrzygniecie sprawy - art. 424 § 1 pkt 1 kpk w zw. z art. 6 i 7 kpk poprzez sporządzenie uzasadnienia wyroku w sposób pobieżny, ogólny, bez wyjaśnienia, w jaki sposób Sąd doszedł do wniosków sformułowanych w uzasadnieniu wyroku.



U Z A S A D N I E N I E


I.

Zaskarżony wyrok jest niesłuszny. Sąd Rejonowy orzekający w I instancji rażąco naruszył przepisy postępowania w sposób mający wpływ na rozstrzygnięcie sprawy, co w konsekwencji doprowadziło do błędu w ustaleniach faktycznych i przyjęcia, iż oskarżony popełnił zarzucane mu przestępstwo.
Powyższe uzasadnia uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi Rejonowemu w Poznaniu do ponownego rozpatrzenia.

II.

Wyrokując, Sąd Rejonowy naruszył przepisy dotyczące postępowania dowodowego w sprawie.
W myśl art. 410 kpk, podstawę wyroku może stanowić tylko całokształt okoliczności ujawnionych w toku rozprawy głównej. Zgodnie z tym przepisem, Sąd nie może opierać swego orzeczenia na okolicznościach nieujawnionych na rozprawie i niebędących przedmiotem przewodu sądowego¹. Jak zaznaczył Sąd Najwyższy, Sąd ferując wyrok nie może opierać się na tym, co nie zostało ujawnione na rozprawie².
Sąd Rejonowy oparł tymczasem swoje orzeczenie na ustaleniach dowolnych i nieznajdujących podstawy w materiale dowodowym zebranym w sprawie. W szczególności nieudowodnione są następujące okoliczności:
- „po upływie terminu jej ważności [karty 6799 dla ___________ - przypis aut.] Bank wydał nową kartę opiewającą na _______________ nr 545533007473576” (uzasadnienie, s. 1);
- iż „w okresie od października do listopada 2000 roku _______________ dokonał szeregu wypłat powodując zadłużenie w kwocie 55.368,99 złotych” (uzasadnienie, s. 4);
Z całokształtu zebranego w sprawie materiału dowodowego nie wynika, aby karta o końcowym numerze 3576 została kiedykolwiek wydana ____________. Bank nie przedstawił dokumentu potwierdzającego wydanie takiego dokumentu. Potwierdziła to również świadek ____________, której zeznaniom Sąd Rejonowy dał w całości wiarę (uzasadnienie, s. 5).
Sąd Rejonowy przyjął nadto, iż całość wypłat dokonywanych kartami 3576, 4023 i 0279 doprowadziły do powstania zadłużenia w kwocie 55.368,99 złotych. Tymczasem z zeznań świadka ___________, któremu Sąd również dał w całości wiarę, wynika, iż „zadłużenie oskarżonego z tytułu kapitału wynosi 48.779,69 złotych”, a w kwocie tej zawarte są też prowizje banku (protokół rozprawy z dnia 4 marca 2003 roku). Zadłużenie wyliczone przez Sąd nie wynika zatem z żadnego z dowodów przeprowadzony w toku rozprawy głównej.

III.

Z art. 410 kpk wynika nadto obowiązek oparcia wyroku na całokształcie okoliczności ujawnionych w toku rozprawy. Oznacza to, że wyroku nie wolno wydawać na podstawie części ujawnionego materiału dowodowego, a musi on być wynikiem analizy całokształtu ujawnionych okoliczności, a więc i tych, które je podważają. Dopiero bowiem wszechstronna ocena wszystkich dowodów i wynikających z nich okoliczności może prowadzić do wykrycia prawdy i poczynienia prawidłowych w tym zakresie ustaleń³.
Sąd Rejonowy pominął tymczasem szereg istotnych okoliczności ujawnionych w toku rozprawy.

A/

Sąd Rejonowy pominął iż dokumentacja przedstawiona przez pokrzywdzony Bank obciążała rachunek bankowy oskarżonego m.in. transakcjami dokonywanymi za pośrednictwem karty bankomatowej wystawionej dla ______________o numerze końcowym 3576. Tymczasem z zeznań świadka ______________, którym Sąd Rejonowy w całości dał wiarę, wynikało, że nigdy żadnych transakcji tą kartą nie dokonywała.
Sąd Rejonowy w uzasadnieniu wyroku pominął również, iż wśród transakcji dokonywanych kartą o numerze 3576 znajduje się transakcja dokonywana w Pensjonacie ________ w Piwnicznej. Sąd zwrócił się do Pensjonatu i uzyskał odpowiedź, iż nikt nie dokonał płatności kartą o wskazanymi numerze, a ani __________ ani ________ nie przebywali w Pensjonacie _________.

Dowód: informacja Pensjonatu __________ z dnia 19 stycznia 2005 roku – w aktach sprawy.

Okoliczności te podważają wiarygodność dokumentów przedłożonych przez Bank ________. Wskazują, iż w dokumentacji Banku obciążającej rachunek bankowy oskarżonego znajdują się dowody przeprowadzenia transakcji, których nie dokonywał ____________ ani jego była żona _____________.
Nawet w sytuacji, gdy Sąd nie obciążył oskarżonego transakcjami dokonanymi kartą o numerze 3576, zważyć należy, iż jedna dokumentacja dotyczy wszystkich kart wystawionych dla jednego rachunku oskarżonego. Okoliczności wskazane powyżej podważają wiarygodność tej dokumentacji jako całości.

Sąd pominął również, iż pismem z dnia 7 lipca 2005 roku Bank wskazał, iż nie posiada numerów referencyjnych transakcji dokonywanych kartami 3576, 0279 i 4023.

Dowód: pismo Banku z dnia 7 lipca 2005 roku – w aktach sprawy.

Ujawnienie tej okoliczności powoduje wątpliwość, na jakiej podstawie faktycznej zostało sporządzone zestawienie transakcji przedłożone przez Bank dla wykazania, jakimi transakcjami obciążył rachunek oskarżony.

B/

Sąd pominął okoliczności ujawnione przez świadka _____________, z których wynikało, iż oskarżony ____________ w dniach 24 i 31 grudnia 1999 roku przebywał z nią w Poznaniu i nie wyjeżdżał do Warszawy.

Dowód: protokół rozprawy z dnia 3 września 2003 roku, k. 190 – w aktach sprawy, zawierający oczywistą omyłkę – data Wigilii winna brzmieć „1999” a nie „1990”.

Sąd Rejonowy dał w całości wiarę zeznaniom świadka, w tym wskazanej wyżej okoliczności. Tymczasem uznał również, iż to oskarżony dokonywał wypłat kartą o numerze końcowym 0279 w dniach 24 i 31 grudnia 1999 roku w Warszawie na stacjach ________ i ___________ oraz w sklepie _________ 1.32. Takie stanowisko Sądu Rejonowego jest wewnętrznie sprzeczne.

C/

Sąd Rejonowy wskazał, iż już w dniu 30 września 2000 roku oskarżony dokonał transakcji, które przekraczały dopuszczalny debet. Tymczasem 6 października 2000 roku, w opinii Sądu, oskarżony zapewnił Bank, iż jego zadłużenie nie przekroczy 30.000,00 złotych. Tym samym, zdaniem Sądu, oskarżony wprowadził Bank w błąd.
Jednakże w uzasadnieniu orzeczenia Sąd Rejonowy pomija fakt, iż po zaksięgowaniu transakcji w dniu 23 października 2000 roku następowały wpłaty na rachunek oskarżonego, które spowodowały, iż w dniu 27 października 2000 roku, w dniu 2 listopada 2000 roku i w dniu 9 listopada 2000 roku saldo rachunku wyniosło ponownie 30.000,00 złotych, a ewentualne przekroczenia tego salda do połowy listopada nie były wyższe niż 100-200 złotych.

Dowód: historia rachunku bankowego oskarżonego – w aktach sprawy.

Okoliczność ta podważa tezę, iż w dniu 6 października 2000 roku oskarżony działał z zamiarem kierunkowym wprowadzenia banku w błąd.

D/

Sąd Rejonowy nie ujawnił w uzasadnieniu wyroku stanowiska pracownika pokrzywdzonego Banku, który w toku rozprawy głównej wskazał, że „oskarżony nie wprowadził w błąd banku”.

Dowód: protokół rozprawy z dnia 4 marca 2003 roku, k. 141 – w aktach sprawy.

Z zeznań tego świadka wynika jednoznacznie, iż złożenie zawiadomienia o popełnieniu przestępstwa przez oskarżonego było częścią automatycznej procedury banku wdrażanej przy zadłużeniu przekraczającym 50.000,00 złotych, a bank wiedząc o całokształcie okoliczności sprawy takiego zawiadomienia nie złożyłby.

Dowód: protokół rozprawy z dnia 4 marca 2003 roku, k. 141 – w aktach sprawy.

Ta okoliczność podważa tezę, iż oskarżony wprowadził bank w błąd dopuszczając się przestępstwa oszustwa.

IV.

W toku postępowania Sąd Rejonowy w rażący sposób naruszył przepisy art. 410 kpk w zw. z art. 167 kpk, art. 2 § 1 pkt. 1 i 3 kpk oraz art. 9 § 1 kpk. Jak wskazuje doktryna „z przepisów tych należy interpretować obowiązek przeprowadzenia wszelkich dowodów dostępnych organom procesowym, które mogą się przyczynić do wyjaśnienia okoliczności sprawy”⁴. Zaniechanie sięgnięcia po dostępny organowi dowód może być oceniane jako względny powód odwoławczy w rozumieniu art. 438 pkt. 2 kpk⁵.

A/

Sąd Rejonowy nie przeprowadził wszystkich dowodów zmierzających do ustalenia, czy to oskarżony ___________ dokonał transakcji wskazanych przez pokrzywdzony Bank ______ na dokumentacji dotyczącej kart wystawionych dla rachunku oskarżonego.
Sąd oparł wyrok skazujący w tej sprawie na dokumentacji bankowej przedłożonej przez pokrzywdzony Bank oraz zeznaniach świadków _________ i ____________. Na podstawie tych dowodów Sąd Rejonowy stwierdził, że to oskarżony dokonał transakcji kartami 0279 i 4023.
W toku postępowania oskarżony wykazał, że dokumentacja dotycząca transakcji kartami, przedłożona przez Bank budzi uzasadnione wątpliwości, co do jej zgodności ze stanem faktycznym. Wskazują na to w szczególności pominięte przez Sąd okoliczności:
- zeznania świadka _____________, która wyjaśniła, że w dniach, w których transakcje kartami dokonywane były w Warszawie, oskarżony przebywał z nią w Poznaniu i nie wyjeżdżał do Warszawy,
- zeznania świadka _____________, która wyjaśniła, że nie otrzymała karty o numerze 3576 ani nie dokonywała transakcji tą kartą,
- informacja z Pensjonatu ____________, zgodnie z którą transakcja zapisana w dokumentacji bankowej nie miała miejsca,
- informacja Banku, iż numery referencyjne transakcji określonych w historii rachunku są błędne i niemożliwe do odtworzenia.
Świadkowie – ____________ i ____________ znali okoliczności sprawy jedynie z dokumentacji bankowej. Swoje twierdzenia, iż oskarżony dokonywał transakcji opierali o przedstawioną Sądowi dokumentację. W sytuacji, gdy dokumentacja ta budzi wątpliwość, również zeznania tych świadków budzą uzasadnione wątpliwości.
Tym bardziej Sąd Rejonowy winien dążyć do odkrycia prawdy materialnej oraz wykrycia, czy oskarżony dokonywał transakcji wskazywanych w dokumentacji Banku.

B/

Sąd Rejonowy z urzędu nie przedsięwziął żadnej czynności zmierzającej do wykrycia, czy oskarżony dokonywał transakcji wskazywanych w dokumentacji Banku.
Niezasadnie oddalił również wnioski dowodowe obrońcy zmierzające do wykazania, iż oskarżony nie dokonywał transakcji wskazywanych w dokumentacji Banku.
Na rozprawie w dniu 2 września 2005 roku obrońca wniósł o zwrócenie się do Okręgowej Izby Lekarskiej we Wrocławiu o podanie nazwisk i miejsc prowadzenia działalności przez lekarzy o nazwisku „_______” oraz o przesłuchanie znanych obrońcy lekarzy z Wrocławia o nazwisku „_________”. Sąd oddalił te wnioski uznając, iż zmierzały do przedłużenia postępowania i były nieprzydatne do stwierdzenia, czy to oskarżony korzystał z usług tych lekarzy i płacił za nie kartą Univers. Sąd uznał, że tylko badanie przeprowadzone przez biegłego
Stanowisko Sądu jest nietrafne.

1/

Jak podkreśla Sąd Najwyższy przeprowadzenie każdego, dodatkowego dowodu przedłuża postępowanie karne. Późne wystąpienie strony z inicjatywą dowodową może zatem, lecz nie musi, świadczyć o zaistnieniu przesłanki określonej w pkt. 5 art. 170 § 1 kpk. Niezbędne jest wówczas ustalenie przyczyn opóźnienia i wiążącej się z upływem czasu możliwości stwierdzenia wskazywanych w tezie dowodowej okoliczności, a niezbędne jest również uwzględnienie wszelkich innych okoliczności sprawy przydatnych do prawidłowego rozstrzygnięcia o wniosku⁶.
Wnioski dowodowe obrońcy nie zmierzały do przedłużenia postępowania. W toku poprzednich rozpraw obrońca wielokrotnie składał wnioski dowodowe zmierzające do wykrycia, czy transakcje zawarte w historii rachunku rzeczywiście miały miejsce i rzeczywiście były dokonywane przez oskarżonego. To Sąd wielokrotnie pozostawiał wnioski obrońcy do rozpoznania na następnej rozprawie.
W szczególności wniosek o przesłuchanie lekarzy o nazwisku „______” obrońca złożył już w toku rozprawy w dniu 23 lipca 2004 roku. Trudno zatem uznać, iż zgłaszając ten wniosek rok przed rozstrzygnięciem sprawy zmierzał do jej przedłużenia.

Dowód: 1. protokół rozprawy z dnia 15 kwietnia 2003 roku – w aktach sprawy,
2. protokół rozprawy z dnia 23 lipca 2004 roku – w aktach sprawy.

Ponadto wnioski te nie mogły być wcześniej zgłoszone i rozpoznane, albowiem Sąd Rejonowy ustalał, kto może posiadać dowody przeprowadzenia transakcji zapisanych w historii rachunku oskarżonego. Gdyby takie dowody zostały przedstawione, nie byłoby potrzeby przeprowadzenia dowodu z przesłuchania lekarzy o nazwisku „_________”.

2/

Niezasadne jest również twierdzenie, że wnioski dowodowe zgłoszone przez obrońcę były nieprzydatne do stwierdzenia danej okoliczności.
Zgodnie z poglądem doktryny „dowód jest nieprzydatny do stwierdzenia danej okoliczności, gdy nie pozwala na udowodnienie tezy dowodowej”⁷, „gdy jest oczywiste, że zawnioskowany dowód nie nadaje się do stwierdzenia tego, o co wnioskodawca wnosi”⁸. Jak podkreśla judykatura, przepis art. 170 § 1 kpk wyczerpująco wylicza sytuacje uprawniające do oddalenia zgłoszonego wniosku dowodowego. Stanowisko, że zawnioskowany dowód z przesłuchania świadka nie jest przydatny do stwierdzenia danej okoliczności (art. 170 § 1 pkt 3 kpk) nie może być argumentowane domniemaniem, że świadek ten nie posiada wiadomości mogących potencjalnie stanowić podstawę ustaleń faktycznych⁹.
Z przedstawione przez Bank dokumentacji wynikało, iż jedna z usług za które zapłacono kartą oskarżonego była zakupiona we Wrocławiu, w punkcie o nazwie „__________”. We Wrocławiu jest trzech lekarzy o nazwisku ________. Świadek – jeden z lekarzy o tym nazwisku mógł mieć wiedzę, co do faktu, czy oskarżony nabywał u niego usługę i czy płacił za nią kartą o numerze końcowym 0279. Brak takiej transakcji albo dokonanie jej przez osobę trzecią wskazywałoby również na niewiarygodność dokumentacji bankowej.
Z tych powodów uznać należy, iż oddalenie wniosków dowodowych obrońcy naruszyło wyżej wskazane przepisy postępowania, co uzasadnia uwzględnienie apelacji.

C/

Sąd Rejonowy nie przedsięwziął również dalszych czynności zmierzających do ustalenia, czy oskarżony dopuścił się zarzucanego mu czynu. Nie zwrócił się w szczególności do punktów sprzedaży, w których dokonywano transakcji uwidocznionych w dokumentacji przedstawionej przez Bank.
W toku postępowania Sąd zwrócił się jedynie do pokrzywdzonego Banku celem ustalenia numerów referencyjnych zakwestionowanych przez oskarżonego transakcji. Pismem z dnia 7 lipca 2005 roku dyrektor departamentu operacji bankowości elektronicznej – Kazimierz Dolny poinformował Sąd, iż Bank nie posiada takich numerów.
Obrońca wniósł o przeprowadzenie dowodu z przesłuchania Kazimierza Dolnego na okoliczność informacji ujawnionych pismem. Sąd oddalił ten wniosek uznając, iż zmierzał do przedłużenia postępowania i był nieprzydatne do stwierdzenia danej okoliczności. Sąd wskazał, że z pisma banku wynikała jednoznacznie jej treść i była ona zgodna z treścią pisma banku z 4 lutego 2004 roku.
Stanowisko Sądu jest błędne.
W myśl art. 174 kpk dowodu z zeznań świadka nie wolno zastępować treścią pism, zapisków lub notatek urzędowych. Nawet, gdy z treści pisma wynika jednoznacznie jego treść, a pismo ujawnia, że świadek posiada wiedzę o faktach istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy, nie może poprzestać na odczytaniu treści pisma, lecz powinien przesłuchać świadka na daną okoliczność.
Sąd Rejonowy poprzestał na odczytaniu pisma Banku i nie podejmował żadnych dalszych czynności zmierzających do ustalenia numerów referencyjnych. Nie podjął również żadnych dalszych czynności zmierzających do uzyskania pisemnych dowodów przeprowadzonych transakcji. Uznał, że ich uzyskanie było niemożliwe. W ogóle nie zweryfikował, czy dowody takie znajdują się w punktach sprzedaży, o których mowa w dokumentacji Banku.
W konsekwencji Sąd Rejonowy naruszył art. 410 kpk w zw. z art. 167 kpk, art. 2 § 1 pkt. 1 i 3 kpk, art. 9 § 1 kpk oraz art. 174 kpk. Brak przeprowadzenia tych dowodów powoduje, iż materiał dowodowy zebrany w tej sprawie jest niepełny, a wyrok wydany w oparciu o ten materiał jest wadliwy i narusza wyżej wskazane przepisy postępowania, co uzasadnia uchylenie wyroku i orzeczenie jak w petitum apelacji.

V.

Bezspornym jest, iż zebrany w sprawie materiał dowodowy sprowadza się wyłącznie do dowodów pośrednich – tzw. poszlak. Poszlaki zaś są dowodami niepełnymi, okolicznościami, na podstawie których można jedynie wnioskować o winie. W każdym z postępowań poszlakowych, zespół poszlak musi się połączyć w nierozerwalny łańcuch prowadzący pośrednio - w drodze logicznego rozumowania - do stwierdzenia, że oskarżony dopuścił się inkryminowanego czynu. W konsekwencji więc brak podstaw do przyjęcia, że dowód z poszlak pozwala na uznanie winy oskarżonego, jeżeli zgromadzone poszlaki nie pozwalają na wyłączenie - stosując określoną w art. 5 § 2 k.p.k. zasadę, że niedających się usunąć wątpliwości nie wolno rozstrzygać na niekorzyść oskarżonego - możliwości jakichkolwiek innych wersji tego zdarzenia¹⁰.
Wszelkie poszlaki z natury mają zawsze charakter relatywny i stwarzają w związku z tym możliwość różnych interpretacji. Ich ocena nie być jednak dowolna i uproszczona. Niedopuszczalne jest zwłaszcza „naginanie” faktów do z góry powziętych założeń. Uzyskanie dowodu na podstawie poszlak (dowodu poszlakowego) następuje wtedy, gdy zebrane w danej sprawie poszlaki tworzą pewność, a nie jedynie prawdopodobieństwo. O pewności zaś ukształtowanej na podstawie poszlak można mówić jedynie wówczas, gdy jakakolwiek inna interpretacja zdarzenia, będącego przedmiotem postępowania karnego, jest niemożliwa.
Relatywny charakter poszlak, wynikający z względnego charakteru faktów ubocznych, stawia organom procesowym szczególne wymogi w zakresie oceny zgromadzonego materiału dowodowego oraz wykazania podstawy dowodowej przyjmowanych ustaleń faktycznych. W procesie poszlakowym szczególnie istotny charakter ma ścisłe dochowanie reguł wyrażonych w art. 4 i 7 kpk.
Zgodnie z art. 4 kpk organy prowadzące postępowanie karne są obowiązane badać oraz uwzględniać okoliczności przemawiające zarówno na korzyść, jak i na niekorzyść oskarżonego. W myśl art. 7 kpk organy postępowania kształtują swe przekonanie na podstawie wszystkich przeprowadzonych dowodów, ocenianych swobodnie z uwzględnieniem zasad prawidłowego rozumowania oraz wskazań wiedzy i doświadczenia życiowego.
Sąd Rejonowy orzekający w tej sprawie naruszył obie te reguły postępowania.

A/

W szczególności ocenił materiał dowodowy jednostronnie, nie biorąc pod uwagę okoliczności przemawiających na korzyść oskarżonego. Sąd pominął w ogóle okoliczności wskazujące na niewiarygodność dokumentów przedstawionych przez Bank BPH:
- zeznania świadka _____________, zgodnie z którymi oskarżony w dniach transakcji nie przebywał w miejscu ich dokonywania – Warszawie,
- zeznania świadka _______________, zgodnie z którymi nie otrzymała karty kredytowej i nie dokonywała transakcji, które następnie obciążyły rachunek oskarżonego,
- okoliczność, iż mimo, że ani oskarżony ani jego żona nie przebywali w Pensjonacie ____________ koszt pobytu w nim obciążył rachunek oskarżonego,
- fakt, iż Bank nie potrafił podać prawidłowych numerów referencyjnych transakcji.
Sąd wskazał nadto, że nakazem zapłaty z dnia 23 stycznia 2002 roku Sąd Okręgowy w Poznaniu zobowiązał oskarżonego do zapłaty kwoty 42.702,77 złotych wraz z odsetkami ustawowymi. Sąd Rejonowy wskazał, że Sąd Okręgowy w Poznaniu nadał temu nakazowi klauzulę wykonalności.
Sąd Rejonowy pominął natomiast, iż od nakazu tego oskarżony złożył sprzeciw, który do dnia dzisiejszego nie został rozpoznany, a postępowanie cywilne w tej sprawie zostało zawieszone.

B/

Sąd Rejonowy uznał, że to oskarżony dokonał czynności przedstawionych w dokumentacji przedłożonej przez Bank. Sąd doszedł do takiego wniosku, opierając się na następujących przesłankach:
- zdaniem Sądu oskarżony musiał w okresie od stycznia do listopada 2000 roku posiadać jakąś kartę, którą wypłacał pieniądze i dokonywał płatności,
- skoro oskarżony miał kłopoty finansowe to na pewno interesował się stanem środków finansowych na jego koncie,
- skoro oskarżony miał kłopoty finansowe to na pewno zauważyłby, że jego konto obciążają operacje, których nie wykonał,
- skoro oskarżony w okresie od 19 czerwca do 28 października 2000 roku nie używał karty o numerze końcowym 4023 nie używał tej karty, oznacza to że miał do tego czasu inną kartę,
- część zakwestionowanych przez oskarżonego transakcji było dokonywanych w tym samym okresie, gdy były dokonywane transakcje, których oskarżony nie kwestionował,
- dwie transakcje których oskarżony nie zakwestionował miały miejsce w Warszawie i Piasecznie, co dowodzi, że podróżował on po Polsce i korzystał w Polsce z kart 0279.
Na tej podstawie Sąd uznał, że nie ma podstaw, aby uznać, że transakcje dokonywane w Warszawie i Wrocławiu kartą 0279 nie mogły zostać dokonane przez oskarżonego, co dla Sądu Rejonowego jest jednoznaczne z udowodnieniem, iż transakcje takie zostały dokonane przez oskarżonego.
Takie rozumowanie rażąco narusza zasady swobodnej oceny dowodów.
Przesłanki określone przez Sąd Rejonowy to domysły („musiał mieć”, „na pewno interesował się”, „na pewno zauważyłby”) i hipotezy (skoro nie używał jednej karty to na pewno miał inną, skoro podróżował, to mógł dokonać kwestionowanych transakcji itp.).
Sąd wnioskuje, że skoro nie ma podstaw, aby uznać, że transakcje dokonywane w Warszawie i Wrocławiu kartą 0279 nie mogły zostać dokonane przez oskarżonego, to oznacza to że transakcje takie zostały dokonane przez oskarżonego. Sąd nagina zatem ujawnione okoliczności, dopasowując je do uprzednio przyjętej tezy – że to oskarżony dokonał kwestionowanych transakcji.

C/

Z uzasadnienia wyroku wynika, iż Sąd przyjął, że oskarżony wprowadził w błąd pokrzywdzonego działając w ten sposób, iż w dniu 6 października 2000 roku zawarł z nim umowę dotyczącą wysokości dopuszczalnego debetu, podczas gdy już w dniu 30 września 2000 roku przekroczył ten debet. Powyższe rozumowanie jest sprzeczne z zasadami logiki.
Sąd Rejonowy pominął bowiem, iż po zaksięgowaniu transakcji z 30 września 2000 roku (w dniu 23 października 2000 roku) następowały wpłaty na rachunek oskarżonego, które spowodowały, iż w dniu 27 października 2000 roku, w dniu 2 listopada 2000 roku i w dniu 9 listopada 2000 roku saldo rachunku wyniosło ponownie 30.000,00 złotych, a ewentualne przekroczenia tego salda do połowy listopada nie były wyższe niż 100-200 złotych. Okoliczność ta podważa tezę, iż w dniu 6 października 2000 roku oskarżony działał z zamiarem kierunkowym wprowadzenia banku w błąd. Oskarżony wiedział jaka była wysokość jego debetu i działał w celu jego zmniejszenia do wysokości ustalonej umową. Dopiero znacznie później po zawarciu umowy z dnia 6 października 2000 roku zadłużenie oskarżonego wzrosło w sposób znacznie przekraczający dopuszczalny debet. Brak jest podstaw do uznania, iż zawierając umowę debetu oskarżony działał z zamiarem wprowadzenia Banku w błąd.
Potwierdził to w szczególności sam przedstawiciel Banku, który w toku rozprawy głównej wskazał, iż oskarżony nie wprowadził banku w błąd.

D/

Działając zgodnie z zasadą swobodnej oceny dowodów, Sąd Rejonowy winien stwierdzić, że całokształt materiału dowodowego zebranego w sprawie nie pozwala uznać, że to oskarżony dokonał transakcji określonych w historii rachunku przedłożonej przez Bank oraz że kiedykolwiek działał z zamiarem wprowadzenia Banku w błąd.
Skazując oskarżonego w oparciu o tak wadliwe przesłanki, Sąd Rejonowy rażąco naruszył art. 4 i 7 kpk, co również uzasadnia uwzględnienie wniosków zawartych w petitum apelacji.

VI.

Sąd Rejonowy orzekający w sprawie rażąco naruszył również przepisy dotyczące uzasadnienia wymiaru kary, na którą Sąd skazał oskarżonego.
Sąd I instancji ograniczył się do lakonicznego stwierdzenia, że „z uwagi na dużą wartość przedmiotu przestępstwa, Sąd uznał, że stopień społecznej szkodliwości czynu oskarżonego był duży” (uzasadnienie, s. 8) i nie przytoczył żadnych okoliczności uzasadniających takie stwierdzenie.
Pojęcie społecznej szkodliwości czynu jest na gruncie kodeksu karnego pojęciem stopniowalnym. Kodeks wskazuje na „znikomą społeczną szkodliwość czynu" (np. art. 1 § 2 kk), „nieznaczną społeczną szkodliwość czynu” (np. art. 59 kk art. 66 § 1 kk) czy też „znaczną społeczną szkodliwość czynu” (np. art. 94 § 1 kk). Ocena z jaką społeczna szkodliwością mamy do czynienia nie może być jednak przeprowadzona w sposób dowolny i oględny. W każdym przypadku ocena taka wymaga indywidualnej i wnikliwej analizy. Jak stwierdza orzecznictwo, „szczególnym zadaniem sędziów jest ocena stopnia społecznej szkodliwości przestępstwa w ramach przyjmowanej kwalifikacji prawnej, by czyny błahe zostały odróżnione od poważnych, a każdy z nich został odpowiednio ukarany. Oceny tej nie można sprowadzać do ogólników, ale wskazać należy, jakie są jej konkretne kryteria, a uwzględnić w niej trzeba zwłaszcza szkodę poniesioną przez ofiarę, bo ta właśnie szkoda (krzywda ofiary) jest najczęściej powodem ukarania"¹¹.
Ponadto uzasadniając wymiar kary, jako jedyną okoliczność obciążającą oskarżonego Sąd Rejonowy wskazał tę dużą społeczną szkodliwość czynu.
Takie uzasadnienie wymiaru kary rażąco narusza przepisy procedury karnej i uniemożliwia zarówno kwestionowanie wysokości orzeczonej kary w postępowaniu odwoławczym, jak i zbadanie prawidłowości jej ustalenia przez Sąd II instancji. Powyższe również uzasadnia uchylenie zaskarżonego orzeczenia, celem ponownego rozpatrzenia sprawy przez Sąd I instancji.

VII.

Konsekwencją popełnienia wyżej wskazanych uchybień i naruszeń przepisów procedury jest fakt, że uzasadnienie wyroku nie odpowiada wymogom art. 424 § 1 kpk.
W uzasadnieniu wyroku Sąd Rejonowy:
- zawarł okoliczności nieznajdujące oparcia w materiale dowodowym zebranym w sprawie;
- pominął istotne okoliczności ujawnione w toku postępowania;
- nie wyjaśnił, dlaczego określone dowody – poszlaki, których ocena może być rozbieżna, ocenił jednoznacznie na niekorzyść oskarżonego;
- nie wyjaśnił okoliczności, którymi kierował się Sąd wymierzając oskarżonemu karę.
Tak skonstruowane uzasadnienie nie wskazuje nie zawiera zatem opisu faktów, które Sąd I instancji uznał za udowodnione lub nieudowodnione, a w konsekwencji nie pozwala na dokładną kontrolę prawidłowości rozstrzygnięcia przez Sąd Odwoławczy. Uchybienie to ma wpływ na rozstrzygnięcie sprawy, co uzasadnia uchylenie zaskarżonego wyroku i orzeczenie jak w petitum apelacji.

VIII.

Reasumując, uchybienia wyroku Sądu I instancji, polegające na:
- oparciu orzeczenia na ustaleniach dowolnych i nieznajdujących podstawy w materiale dowodowym zebranym w sprawie,
- pominięciu istotnych okoliczności ujawnionych w toku postępowania,
- nieprzeprowadzeniu wszystkich dowodów niezbędnych do wszechstronnego wyjaśnienia sprawy;
- przekroczeniu zasady swobodnej oceny dowodów i zasad prawidłowego rozumowania oraz przyjęcie wniosków niewynikających z ustalonych przez Sąd Rejonowy przesłanek;
- dokonaniu jednoznacznie niekorzystnej oceny materiału dowodowego zebranego w sprawie z jednoczesnym pominięciem okoliczności przemawiających na korzyść oskarżonego;
- niczym nieuzasadnionym wymiarze kary,
- sporządzeniu niejasnego, niepełnego i niespełniającego wymogów procedury karnej uzasadnienia;
uniemożliwia weryfikację wyroku przez Sąd Odwoławczy jak i samego oskarżonego i przemawia za koniecznością zmiany lub uchylenia wadliwego wyroku.
Wobec powyższego wnoszę jak w petitum apelacji.



/adwokat Tomasz Grzybkowski, adwokat Tomasz Guzek/

Załącznik:
Odpis apelacji.

¹ R. A. Stefański „Komentarz do art. 410 kodeksu postępowania karnego” [w:] Z. Gostyński (red.), J. Bratoszewski, L. Gardocki, S.M. Przyjemski, R.A. Stefański, S. Zabłocki „Kodeks postępowania karnego. Komentarz. Tom II”, Warszawa 1998.
² Wyroki SN z 30 sierpnia 1979 roku, III KR 196/79, OSNPG 1980/3/53 oraz z 3 kwietnia 1974 roku, V KRN 13/74, Biul. SN 1974/6/150.
³ Wyroki SN z 30 sierpnia 1979 roku, III KR 196/79, OSNPG 1980/3/53 oraz z 3 kwietnia 1974 roku, V KRN 13/74, Biul. SN 1974/6/150.
⁴ P. Hofmański, E. Sadzik, K. Zgryzek „Kodeks postępowania karnego. Tom I”, Warszawa 2004, s. 681 i cyt. tam literatura.
⁵ Tamże, s. 681; por. też wyrok SN z 18 grudnia 1973 roku, V KRN 449/73, OSNKW 1974/5/99.
⁶ Wyrok SN z 20 października 2004 roku, IV KK 230/2004, Prokuratura i Prawo - dodatek 2005/7-8 poz. 7.
⁷ W. Grzeszczyk Kodeks postępowania karnego. Komentarz Warszawa 2005 – komentarz do art. 173 kpk.
⁸ F. Prusak Komentarz do kodeksu postępowania karnego Warszawa 1999 – komentarz do art. 173 kpk.
⁹ Wyrok SN z 8 października 1996 roku, IV KKN 90/96, Prok. i Pr., dodatek „Orzecznictwo” 1997/4/9.
¹⁰ Wyroki SN z 3 października 1974 roku, I KR 174/74 oraz z 14 grudnia 1984 roku, III KR 305/84.
¹¹ Wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z 20 czerwca 2000 roku, II AKa 99/00, KZS 2000/78/39.